Roken maakt blind

Kankerscreening bij zware rokers is niet het reddingsvest waarvoor het wordt verkocht. Dat maakt Leo van Rossum duidelijk in zijn perspectief (D7775). Het is gewoon te simpel gedacht dat het screenen op kanker bij mensen met 35 pakjaren veel oplost van de enorme gezondheidsproblemen door roken. Zoals alle complexe zorgproblemen laat ook roken zich niet oplossen door ergens één stokje in de kluwen van oorzaken en gevolgen te steken.

Van Rossum maakt bovendien duidelijk dat die screening ook grote effecten heeft op mensen die niet gescreend worden. Heb je net niet lang genoeg gerookt, dan verleiden de selectiecriteria niet om te stoppen, maar juist om nog even door te roken zodat je je MRI wel krijgt. En de verwachte opbrengst van mogelijk 50 geredde levens op 200.000 screenings staat niet in verhouding tot het naar verwachting 30 tot 50 maal grotere aantal vals-positieven, de enorme kosten en de inspanningen van professionals.

‘Vooral de tabaksindustrie spint garen bij longkankerscreenings’

Al eerder wezen auteurs erop dat niet kunnen stoppen met roken door nicotineafhankelijkheid het best te beschouwen is als een verslavingsziekte (D5920). Daarop past een medisch antwoord, maar dan op die ziekte gericht en niet alleen op de gevolgen. Vooral de tabaks- en imaging-industrie spinnen garen bij deze screening. Bij hen telt iedere rokende schoorsteen (C5480). En ook andere betrokkenen hebben zo hun belangen.

Als we echt iets willen doen aan de gezondheidsschade door roken, moet de overheid meer concrete en ambitieuze doelen stellen en alle partijen daaraan houden. Misschien moeten we wel gaan screenen op roken. Daar zijn de verzekeraars vast ook voorstander van.

Maar ook voor verzekeraars is er nog veel werk aan de winkel. Het onthutsende journalistieke artikel van Rosie Sikkel bewijst dat hun gezondheidschecks echt nog veel rationeler en effectiever moeten worden (C5472). Screenen op HDL-cholesterol en (juist goede) hoge waarden daarvan aangrijpen voor actie, is preventie op zijn kop.

Het aanpakken van roken zou dergelijke gezondheidschecks mogelijk wel waardevol maken. Ex-rokers zouden er na geslaagde ontwenning een ontmoedigende rol in kunnen spelen. Ze kunnen bijvoorbeeld met doorrookte stem het liefdeslied Smoke Gets in Your Eyes zingen. Ofwel: liefde maakt blind. Of het nu is voor mensen, nicotine of euro’s.