artikel
Waarom dit onderzoek?
Acupunctuur is een populaire behandeling bij lage rugpijn. Men beweert hierbij dat het gebruik van naalden en penetratie van specifieke huidlocaties essentieel is. Klopt dit?
Onderzoeksvraag
Hoe belangrijk zijn gebruik van naalden en penetratie van de huid voor het effect van acupunctuur op lage rugpijn?1
Hoe werd dit onderzocht?
De onderzoekers randomiseerden 638 volwassenen met chronische lage rugpijn over 4 groepen, te weten: (a) geïndividualiseerde acupunctuur met verschillende prikpunten per patiënt; (b) gestandaardiseerde acupunctuur met 8 bij rugpijn gebruikelijke prikpunten per patiënt; (c) gesimuleerde acupunctuur met dezelfde 8 prikpunten, maar dan gestimuleerd met een tandenstoker; (d) gebruikelijke zorg. Acupunctuurpatiënten ontvingen tien behandelingen van elk 20 minuten en waren geblindeerd voor het type behandeling. De primaire uitkomstmaat was ruggerelateerde disfunctie. De behandelingen werden voorgeschreven en uitgevoerd door acupuncturisten met jarenlange ervaring in traditionele Chinese acupunctuur.
Belangrijkste resultaten
Meer dan 84% van de patiënten maakte de behandeling af. Acht weken na de start van de therapie scoorden de drie acupunctuurgroepen statistisch en klinisch significant beter dan de groep met gebruikelijke zorg, maar ze verschilden niet onderling (figuur). Bij circa 60% van de acupunctuurpatiënten verminderde de ruggerelateerde disfunctie in belangrijke mate tegenover 39% in de gebruikelijke zorggroep (p 
Consequenties voor de praktijk
Acupunctuur voor de behandeling van lage rugpijn is niet effectiever dan stimulatie van de huid met een tandenstoker. Beide zijn wel beter dan gebruikelijke zorg. Of we nu massaal tandenstokers moeten inslaan, is nog onduidelijk, want helaas ontbrak een controlegroep die evenveel tijd en aandacht kreeg als de acupunctuurgroepen. Uit eerder acupunctuuronderzoek bij prikkelbaredarmsyndroom blijkt dat juist de non-specifieke effecten zoals de duur van de interactie, empathie en actief luisteren voor een belangrijk effect zorgen.2
Literatuur
Cherkin DC, Sherman KJ, Avins AL, Erro JH, Ichikawa L, Barlow WE, et al. A randomized trial comparing acupuncture, simulated acupuncture, and usual care for chronic low back pain. Arch Intern Med. 2009;169:858-66.
Kaptchuk TJ, Kelley JM, Conboy LA, Davis RB, Kerr CE, Jacobson EE, et al. Components of placebo effect: randomised controlled trial in patients with irritable bowel syndrome. BMJ. 2008;336:999-1003.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Acupunctuur bij lage rugpijn . . . pak een tandenstoker?
In aanvulling op dit prima onderbouwde artikel en standpunt wil ik nog wijzen op de gedragsregel van de KNMG voor de arts en niet-reguliere behandelwijzen. Samengevat staat in deze gedragsregel dat artsen patiënten dienen te wijzen op het reguliere of niet-reguliere karakter van een behandeling, eventuele schade in brede zin van specifieke behandelwijzen en dat 'Te allen tijde blijft het tot de verantwoordelijkheid van de arts behoren om de patiënt te wijzen op het belang van reguliere behandelwijzen en daarnaar steeds te verwijzen.' In dit kader ben ik van mening dat wij patiënten actief moeten wijzen op het geld dat zij kunnen besparen, door in plaats van een bezoek aan de acupuncturist over te gaan tot de aanschaf van enkele tandenstokers.
N.N. Rossen, arts in opleiding tot huisarts
Acupunctuur bij lage rugpijn . . . pak een tandenstoker?
Inderdaad een goed artikel. Ik vraag me alleen af of niet aan de essentie van acupunctuur voorbij wordt gegaan. Voor zover ik weet is het in de traditionele Chinese geneeskunde niet noodzakelijk dat de veronderstelde knooppunten d.m.v. stalen naalden gestimuleerd worden, dat kunnen logischerwijs dus net zo goed tandenstokers zijn, of punaises of paperclips. Dat dit nu aangetoond is d.m.v. een goed onderzoek zegt verder niks over de zin of onzin van acupunctuur lijkt me. Het feit dat alle drie de groepen in deze studie een betere uitkomst hadden dan de reguliere zorg zegt hier eerder iets over. Vervolgens is de vraag waardoor deze betere uitkomst tot stand kwam, enkel door meer tender, love and care, of door de specifieke stimulatie van bepaalde punten op het lichaam, waarmee dan ook. Patienten kunnen dus wel massaal tandenstokers inslaan, maar wellicht is er een acupuncturist nodig om te vertellen waar ze dan moeten prikken.
L. Tan, co-assistent
Acupunctuur bij lage rugpijn . . . pak een tandenstoker?
In een eerder in het NTVG gepubliceerd artikel (2009;153:C61) worden de resultaten beschreven van een meta-analyse van de Cochrane Collaboration waaruit blijkt dat acupunctuur nuttig kan zijn bij hoofdpijn en migraine. Echter, een nepbehandeling waarbij de naalden incorrect werden geplaatst, bleek even goed te werken. De onderzoekers concluderen dan ook dat: ‘Veel van het klinische profijt wordt veroorzaakt door het aanbrengen van de naalden (naar nu blijkt kunnen dit dus ook tandenstokers zijn), maar de plaats van de naald lijkt minder belangrijk. Dat betekent dat de specifieke naaldposities minder belangrijk zijn dan behandelaren (en collega Tan) traditioneel beweren’. Er wordt gesuggereerd dat ‘de werkzaamheid van acupunctuur waarschijnlijk zit in het geloof in de techniek’. De behandeling kan dus ook worden toegepast door niet-acupuncturisten. Maar wij benadrukken de zeer nuttige aanvulling van collega Rossen, waarvoor onze dank, dat alleen reguliere, en welonderbouwde, therapieën de aandacht genieten.
Universitair Medisch Centrum Utrecht
Rutger J. Hassink