Multidisciplinaire richtlijn ‘Hartfalen 2010’*

Conflict of interest: A.A. Voors receives personally or via his institute a reimbursement for board membership in clinical trials of Novartis, Corthera, Torrent, Johnson&Johnson and Servier, and for advice for Abbott, Boehringer-Ingelheim, Merck/MSD, and Sequel-Pharma, receives a research grant from the European Commission (FP7), the Netherlands Heart Foundation and B.R.A.H.M.S. and royalties from Springer. T.B. Twickler receives funding from the Netherlands Organisation for Health Research and Development (ZonMw) and the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO). E.P. Walma received funding from ZonMw. F.H Rutten en A.W. Hoes receive funding from ZonMw, Netherlands Heart Foundation en Agis Health Insurance.

In the multidisciplinary practice guideline ‘Heart failure 2010’, the diagnosis of heart failure relies on a combination of signs and symptoms and on supplementary investigation with natriuretic peptides and echocardiography. Once diagnosed, it is important to detect the potentially treatable cause of the heart failure.
The non-medical treatment consists of lifestyle advice, of which regular body exercise is the most important component. The medical treatment of patients with systolic heart failure consists of a diuretic, ACE inhibitor, and beta-blocker, optionally extended by an aldosterone antagonist, an angiotensin receptor blocker and/or digoxin.
A restricted group of patients may require an internal cardiac defibrillator (ICD) and/or cardiac resynchronisation therapy.
There is limited scientific evidence concerning treatment of patients with diastolic heart failure.
It is important to coordinate the care of the patient with heart failure within a multidisciplinary team to provide optimal treatment and information for the patient.

Samenvatting

In de multidisciplinaire richtlijn ‘Hartfalen 2010’ berust de diagnostiek van hartfalen op een combinatie van klachten en verschijnselen, en op aanvullend onderzoek met natriuretische peptiden en echocardiografie. Als de diagnose is gesteld, is het van belang om de, eventueel behandelbare, oorzaak van het hartfalen te achterhalen.
De niet-medicamenteuze behandeling bestaat uit leefstijladviezen, waarvan regelmatige lichamelijke inspanning de belangrijkste is. De medicamenteuze behandeling van patiënten met systolisch hartfalen bestaat uit een diureticum, ACE-remmer, en bètablokker, eventueel aangevuld met een aldosteronantagonist, een angiotensinereceptorblokker, en/of digoxine.
Een selecte groep patiënten komt in aanmerking voor een interne cardiale defibrillator (ICD) en/of cardiale resynchronisatietherapie.
Voor de behandelingsmogelijkheden van patiënten met diastolisch hartfalen is er weinig wetenschappelijke onderbouwing.
Het is van belang om de zorg rondom de patiënt met hartfalen af te stemmen in een multidisciplinair team, wat moet leiden tot een optimale voorlichting en behandeling.

Artikelinformatie

9 maart 2011

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A2957

Vakgebied

Hart en vaten

Auteursinformatie

*Namens de multidisciplinaire werkgroep ‘Hartfalen 2010’, waarvan de leden aan het eind van dit artikel worden genoemd.

Universitair Medisch Centrum Groningen, afd. Cardiologie, Groningen.

Prof.dr. A.A. Voors, cardioloog.

Erasmus MC, afd. Huisartsgeneeskunde, Rotterdam.

Dr. E.P. Walma, huisarts (tevens: Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht).

Academisch Medisch Centrum, afd. Vasculaire Geneeskunde, Amsterdam.

Dr. T.B. Twickler, internist-endocrinoloog (tevens: Lievensberg Ziekenhuis, Bergen op Zoom).

Universitair Medisch Centrum, Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, Utrecht.

Dr. F.H. Rutten, huisarts; prof. dr. A.W. Hoes, arts-epidemioloog.

Contact prof.dr. A.A. Voors (a.a.voors@thorax.umcg.nl)

Verantwoording

De multidisciplinaire werkgroep die de richtlijn voorbereidde, bestond uit: Hoes AW, Walma EP, Rutten FH, Twickler TB, Rohling R, Jansen RWMM, Jaarsma T, Feenstra TL, Bouvy ML, Buskens E, De Graaff M (tot 1 september 2008), De Kok IHM, Dijkgraaf R (tot 1 september 2008), Duin M, Fischer E, Flikweert S† (tot 26 augustus 2008), Hammelburg R, Honig A, Hulzebos E, In den Bosch HJH (tot 1 juli 2008), Janssen-Boyne J, Koers H, Kortrijk M, Ninaber PA, Poot E (vanaf 1 juli 2008), Post PN, Rosenbrand CJGM, Schiffer AAJJ, Van Dijk JL, Van Dijk P, Van Erp J, Van Erven L (vanaf 1 september 2008), Van Leen M, Van Lieshout J, Van Veldhuisen DJ (tot 1 juli 2008), Weerts M (vanaf 1 september 2008), Voors AA.
Belangenconflict: A.A. Voors krijgt zelf of via zijn instituut een vergoeding voor board-lidmaatschap bij klinische trials van Novartis, Corthera, Torrent, Johnson&Johnson en Servier, en voor adviezen aan Abbott, Boehringer Ingelheim, Merck/MSD en Sequel Pharma, en onderzoeksubsidie van de Europese Commissie (FP7), de Nederlandse Hartstichting en B.R.A.H.M.S. en royalty’s van Springer. T.B. Twickler krijgt subsidie van ZonMw en NWO. E.P. Walma kreeg een subsidie van ZonMw. F.H Rutten en A.W. Hoes krijgen subsidies van ZonMw, Hartstichting en Agis Zorgverzekeringen.
Aanvaard op 15 november 2010

Gerelateerd

Onduidelijkheden in de diagnostiek van hartfalen

Dit artikel is gepubliceerd in het dossier

Hartfalen