Zie ook het artikel op bl. 262.
In 1990 hield de Engelse tropenarts dr.Maurice King een lezing voor de Nederlandse Vereniging voor Tropische Geneeskunde die later als geruchtmakend artikel in Lancet verscheen.1 De strekking van zijn betoog was, dat medische hulp aan ontwikkelingslanden ertoe bijdraagt dat veel van die landen in een ‘demografische val’ dreigen te lopen. De teweeggebrachte sterftedaling leidt zonder daling van de hoge geboortencijfers tot een explosieve bevolkingsgroei, die op zijn beurt leidt tot voedselschaarste en uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Kings conclusie was dat een grondige heroverweging van de doeleinden en strategieën van medische hulp aan ontwikkelingslanden noodzakelijk is. Medische hulp moet worden getoetst op haar bijdrage aan ‘houdbare’ (‘duurzame’, in het Engels ‘sustainable’) ontwikkeling, en zal daarom steeds moeten worden gecombineerd met het stimuleren van geboortenbeperking en hulp bij het in stand houden van het ecologische evenwicht. Tegelijkertijd dienen de ontwikkelde landen hun uitputting van…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
De spiegel en de boemerang; gedachten bij de effecten van medische hulp aan ontwikkelingslanden
Atlanta, (GA, USA) april 1993,
In de voetsporen van dr.Maurice King geeft professor Mackenbach een verhelderende samenvatting van de dilemma's bij medische hulp aan ontwikkelingslanden (1993; 230-2).
Sterftedaling door programma's op het gebied van vaccinatie en orale rehydratie draagt zonder gelijktijdige maatregelen tot beheersing van de bevolkingsgroei bij tot vergroting van de armoede en verstoring van het ecologische evenwicht. Naast het doen verminderen van de Noord-Zuid-gradiënt in de wereldeconomie,1 lijkt het ontwikkelen van integrale volksgezondheid aangewezen.
Gaarne vermeld ik enige onderzoeken die kunnen dienen als model voor een dergelijke integratie.2-9 Het veldstudiegebied Matlab van het International Centre for Diarrhoeal Disease Research, Bangladesh, waar deze projecten plaatsvonden, is uniek in de Derde Wereld om het aanwezige ‘demographic surveillance system’ (DSS), dat onderzoek naar grootschalige gezondheidsvraagstukken op betrouwbare wijze, mogelijk maakt.
De rode draad in deze onderzoeken vormt de opvatting dat programma's, zoals de genoemde, stuk voor stuk slechts een kortdurend effect hebben, maar dat duurzaamheid (‘sustainability’) wordt bereikt door integratie met een beleid van bevolkingsbeheersing en educatie. Van Nederlandse zijde is indertijd het directoraat-generaal voor Internationale Samenwerking van het ministerie van Buitenlandse Zaken bereid geweest in dit verband het project Acute Respiratoire Infecties en het DSS financieel te steunen.
Gore A. Earth in the balance. New York: Penguin, 1993.
Koenig MA, Fauveau V, Chowdhury AI, Chakraborty J, Khan MA. Maternal mortalityin Matlab, Bangladesh: 1976-85. Stud Fam Plann 1988; 19: 69-80.
Fauveau V, Wojtyniak B, Koenig MA, Chakraborty J, Chowdhury AI. Epidemiology and cause of deaths among women in rural Bangladesh. Int J Epidemiol 1989; 18: 139-45.
Fauveau V, Wojtyniak B, Chakraborty B, Sarder AM, Briend A. The effect of maternal and child health and family planning services on mortality: is prevention enough? Br Med J 1990; 301: 103-7.
Fauveau V, Yunus M, Zaman K, Chakraborty J, Sarder AM. Diarrhoeal mortality in rural Bangladeshi children. J Trop Pediatr 1991; 37: 31-6.
Fauveau V, Koenig MA, Wojtyniak B. Excess female deaths among rural Bangladeshi children: an examination of cause-specific mortality and morbidity. Int J Epidemiol 1991; 20 (3): 729-35.
Chowdhury AI, Fauveau V, Aziz KM. Effect of child survival on contraceptive use in Bangladesh. J Biosoc Sci 1992; 24: 427-32.
Fauveau V, Stewart V, Chakraborty J, Khan SA. Impact on mortality of a community-based programme to control acute lower respiratory tract infections. Bull WHO 1992; 70: 109-16.
Fauveau V, Henry FJ, Briend A, Yunus M, Chakraborty J. Persistent diarrhea as a cause of childhood mortality in rural Bangladesh. Acta Paediatr 1992; 81S: 12-4.