Voedingsleer en ziekte in de medische geschiedenis van de afgelopen eeuw

- In the twentieth century Dutch physicians provided major contributions to the development of the science of nutrition. Before the Second World War research was centred around vitamins and infant food, while at the same time the people's nutrition became a topic. Shortage of foodstuffs and nutrients had characterized the Dutch diet in the beginning of the century, but in the fifties the balance shifted towards an abundance of choice, nutrients and energy intake. Improvement of the optimum nutrient concentration pro energy unit became the main scientific challenge in order to prevent chronic degenerative diseases. Today, an unbalanced nutrition pattern is once more an issue as a relative nutrient shortage occurs in case of low energy intake and a limited variation of foodstuffs leading to chronic degenerative diseases. In addition, the difference between food components and medical drugs is decreasing by the advent of ‘nutriceuticals’. Considering the variety of nutrition-related diseases the science of nutrition needs a more prominent place in medical academic education.

Samenvatting

Nederlandse medici hebben in de 20e eeuw belangrijke bijdragen aan de ontwikkeling van de voedingsleer geleverd. Vóór de Tweede Wereldoorlog lag de nadruk op het onderzoek naar vitaminen en op de zuigelingenvoeding, terwijl de samenstelling en verbetering van de volksvoeding een aandachtspunt werd. Schaarste aan voedingsmiddelen en nutriënten kenmerkte het voedingspatroon in ons land aan het begin van deze eeuw. Vanaf de jaren vijftig was er een omslag naar een te energierijke voeding in verhouding tot de te leveren lichaamsarbeid. Het verbeteren van de onevenwichtige nutriëntendichtheid per energie-eenheid werd een belangrijke uitdaging in de tweede helft van de 20e eeuw. Paradoxaal genoeg dreigen nu bij een krappe energie-inneming en eenzijdige voedingsgewoonten ondanks de overvloed van beschikbare etenswaren toch relatieve tekorten aan nutriënten te ontstaan met als gevolg chronische degeneratieve ziekten. Bovendien vervaagt de grens tussen voedingsmiddelen en geneesmiddelen door de opkomst van ‘farmaceutische voedingsstoffen’. Gelet op de veelheid van met voeding samenhangende pathologische afwijkingen verdient de voedingsleer een prominentere plaats in de opleiding van medici.