Verbetert paracetamol het herstel na een beroerte?

Inleiding

Samenstelling van de PAIS 2-onderzoeksgroep:

Erasmus Medisch Centrum, afd. Neurologie, Rotterdam.

Drs. I.R. de Ridder, prof.dr. D.W.J. Dippel en prof.dr. P.J. Koudstaal.

Universitair Medisch Centrum Utrecht, Rudolf Magnus Instituut voor Neurowetenschappen, afd. Neurologie, Utrecht.

Dr. H.B. van der Worp en prof dr. L.J. Kappelle.

Universitair Medisch Centrum Utrecht, Julius Center for Health Sciences and Primary Care, Utrecht.

Prof.dr. A. Algra.

Meander Medisch Centrum, afd. Neurologie, Amersfoort.

Dr. H.M.A. van Gemert, neuroloog.

Atrium Medisch Centrum, afd. Neurologie, Heerlen.

Drs. A.H.C.M.L. Schreuder, neuroloog.

Admiraal de Ruyterziekenhuis, afd. Neurologie, Goes.

Dr. A. Ruitenberg, neuroloog.

Van Weel-Bethesda Ziekenhuis, afd. Neurologie, Dirksland.

Dr. E. Maasland, neuroloog.

Maasstad Ziekenhuis, afd. Neurologie, Rotterdam.

Dr. R Saxena, neuroloog.

Dit artikel besteedt aandacht aan recentelijk gestart klinisch multicentrisch onderzoek in Nederland.

Achtergrond en waarom van dit onderzoek

Bij ongeveer een derde van de patiënten met een acute beroerte stijgt in de eerste dagen daarna de temperatuur tot boven de 37,5°C.1 In een onderzoek uit 1996 ging een verhoging in lichaamstemperatuur van 1°C gepaard met een verdubbeling van de kans op een slechte uitkomst (oddsratio (OR): 2,2; 95%-BI: 1,4-3,5.2 Recentere onderzoeken laten zien dat vooral een stijging van de lichaamstemperatuur in de eerste dagen na een beroerte is geassocieerd met een slechtere prognose.3

In verschillende onderzoeken is aangetoond dat paracetamol in hoge dosis bij patiënten met een beroerte de lichaamstemperatuur verlaagt met gemiddeld 0,3°C en koorts voorkómt.4 Op grond van prognostische onderzoeken lijkt deze verlaging voldoende voor een klinisch relevante verbetering van de prognose. Paracetamol blijkt overigens ook een bloeddrukverlagend effect te hebben bij patiënten met een acute beroerte.5

Vraagstelling

Wat is het effect van hoge dosering paracetamol op functioneel herstel bij patiënten in de acute fase van een beroerte en een lichaamstemperatuur van 37,0°C?

Hypothese

Het eerste ‘Paracetamol (Acetaminophen) in Stroke’(PAIS)-onderzoek leverde aanwijzingen op voor een verbetering van het functionele herstel door hoge dosering paracetamol, maar dit kon niet overtuigend worden aangetoond (OR: 1,20; 95%-BI: 0,96-1,50). In de subgroep van patiënten met een temperatuur van 37,0-39,0°C had paracetamol wel een gunstig effect op het functionele herstel (OR: 1,43; 95%-BI: 1,02-1,97).4 Deze resultaten moeten echter voorzichtig geïnterpreteerd worden omdat het subgroepanalyse betrof. Een nieuw onderzoek, PAIS 2, is nodig om deze resultaten te kunnen bevestigen.

Verwachte uitkomsten

PAIS 2 is een gerandomiseerd, dubbelblind, placebo-gecontroleerd onderzoek. Patiënten worden behandeld met 6 g paracetamol per dag of placebo, gestart binnen 12 h na het ontstaan van de verschijnselen. De primaire uitkomstmaat is verbetering op de modified Rankin Scale (mRS), gemeten na 3 maanden. De modified Rankin Scale is een schaal om de mate van handicap en daarmee functioneel herstel te meten.6 De inloopfase van dit onderzoek is gestart in juli 2011. In 4 jaar tijd zullen 1500 patiënten worden geïncludeerd. Het protocol van het onderzoek en de lijst van deelnemende centra en onderzoekers zijn te vinden op www.pais2-trial.nl.

Wat gaat dit onderzoek oplossen

Wanneer de behandeling effectief blijkt, zal hoge dosering paracetamol alleen al in Nederland jaarlijks bij ongeveer 1000 mensen met een beroerte kunnen voorkómen dat ze afhankelijk worden.

Leerpunten

• Temperatuurstijging is een sterke prognostische factor voor een slechte functionele uitkomst na een beroerte.

• Paracetamol is een eenvoudige en mogelijk zeer effectieve behandeling om koorts en verhoogde lichaamstemperatuur na een beroerte te voorkómen.

• Er zijn aanwijzingen dat paracetamol bij patiënten met een acute beroerte ook de functionele uitkomst verbetert.

• Recentelijk is een gerandomiseerd onderzoek gestart, ‘Paracetamol (Acetaminophen) in Stroke 2’ (PAIS 2), om het effect te bestuderen van hoge dosis paracetamol op de functionele uitkomst bij patiënten met een lichaamstemperatuur van 37,0°C of hoger in de acute fase van een beroerte.