Tabaksindustrie krijgt de ruimte in de krant

De tabaksindustrie krijgt in Nederlandse kranten nog steeds de ruimte om zich uit te spreken tegen het tabaksontmoedigingsbeleid. Dat blijkt uit een studie die is gepubliceerd in BMJ Open (2023; online 10 februari).

Accijnsverhoging, een uitstalverbod en neutrale verpakkingen waren in 2020 de eerste maatregelen voor tabaksontmoediging die ingingen in het kader van het in november 2018 aangekondigde Nationaal Preventieakkoord. De onderzoekers bekeken in hoeverre van deze maatregelen verslag werd gedaan in de tien grootste Nederlandse dagbladen: Algemeen Dagblad, De Telegraaf, de Volkskrant, Het Financieele Dagblad, Metro, Nederlands Dagblad, NRC Handelsblad, NRC Next, Reformatorisch Dagblad en Trouw. Ook bekeken de onderzoekers of het artikel zich uitsprak voor of tegen het beleid en hoe vaak de tabaksindustrie zelf een (opinie)stuk schreef, werd geciteerd of genoemd. De zoekperiode omvatte 24 maanden; van een jaar voor aankondiging van het Nationaal Preventieakkoord tot een jaar erna (november 2017-november 2019).

De verslaggeving over de maatregelen piekte in november 2018, toen het Preventieakkoord werd aangekondigd. Er was opnieuw veel aandacht voor het onderwerp toen de Tweede Kamer in september 2019 over het akkoord debatteerde.

De onderzoekers vonden 134 artikelen waarin minstens een van de drie maatregelen genoemd werd. Accijnsverhoging kreeg de meeste aandacht. In 28% van de gevallen kwam de tabaksindustrie aan het woord, meestal in de vorm van citaten (n = 33). Door de industrie geschreven artikelen (n = 5) kwamen voor in de twee grootste dagbladen (De Telegraaf en Algemeen Dagblad).

De meeste artikelen (33%) waren neutraal van toon; 28% steunde het beleid, 28% was afwijzend en bij nog eens 11% was de toon gemengd. Het uitstalverbod en neutrale verpakkingen kregen vaker negatieve aandacht dan positieve, maar dat was precies omgekeerd in artikelen waarin de tabaksindustrie niet aan het woord kwam. Artikelen over accijnsverhoging waren juist vaker positief dan negatief. In De Telegraaf was de meerderheid van de artikelen (58%) tegen de maatregelen.

De argumenten van de industrie waren onder andere dat ze door de maatregelen inkomsten verloor of dat dat de maatregelen betuttelend waren en helemaal niet nodig zouden zijn.