Nut en gevaren van op de huid toegepaste antibiotica en desinfectantia

Klinische praktijk
G. Smeenk
F.W. Sebens
R.H. Houwing
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 1999;143:1140-3
Abstract

Samenvatting

- Lokale antibiotica vormen een belangrijke aanwinst voor de behandeling van matig ernstige huidinfecties. De kans op de ontwikkeling van een contactallergie en op bacteriële resistentie is echter een belangrijk nadeel.

- Fusidinezuur en tetracycline zijn de belangrijkste middelen voor de behandeling van oppervlakkige primaire huidinfecties veroorzaakt door Gram-positieve kokken, en secundair geïnfecteerde dermatosen. Bij onvoldoende effect kan mupirocine worden geprobeerd.

- Mupirocine is een effectief antibioticum bij de bestrijding van het dragerschap van Staphylococcus aureus in het vestibulum nasi bij patiënten met een toegenomen kans op infecties (bij hemodialyse, continue peritoneale dialyse, thoraxoperaties). Daarnaast is het een van de belangrijkste lokale antibiotica voor de bestrijding van tegen meticilline resistente stafylokokken in de neus. Om resistentieontwikkeling te voorkomen dient het overige gebruik ervan beperkt te worden.

- Voor de bestrijding van Pseudomonas aeruginosa en andere Gram-negatieve bacteriën is zilversulfadiazine een geschikt middel.

- Erytromycine en clindamycine zijn bruikbaar bij de lokale behandeling van lichte acne vulgaris.

- Desinfectantia zijn vooral geschikt voor toepassing op de intacte huid.

Auteursinformatie

Dr.G.Smeenk, huidarts, Brinkerinckbaan 13, 7431 BX Diepenveen.

Deventer Ziekenhuis, Deventer.

Laboratorium voor Medische Microbiologie en Infectieziekten: F.W. Sebens, arts-microbioloog.

Afd. Dermatologie: R.H.Houwing, huidarts.

Contact dr.G.Smeenk

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

J.M.
Keppel Hesselink

Zeist, juni 1999,

In het lezenswaardige artikel van Smeenk et al. wordt gesteld dat het therapeutisch nut van een stof als chloorhexidine bij pussende wonden beduidend minder is dan dat van lokaal gebruikte antibiotica (1999:1140-3). Het is misschien interessant te vermelden dat bij de behandeling van een lokale aandoening als periodontitis het lokaal appliceren van chloorhexidine wel een klinisch effect heeft dat vergelijkbaar is met dat van antibiotica; dit bleek in een vergelijkend onderzoek met metronidazol.1 In recenter onderzoek is gebleken dat bepaalde ‘slimme’ formuleringen van chloorhexidine zinvol zijn bij de behandeling van periodontitis en gingivitis.2 3 Deze formuleringen, op basis van vertraagde afgifte, hebben een effect dat vergelijkbaar is met dat van antibiotica wat betreft klinisch relevante uitkomstmaten bij periodontitis. Het kan goed zijn dat een oud middel als chloorhexidine, in een moderne formulering op basis van vertraagde afgifte, ook binnen de dermatologie een therapeutische werkzaamheid bezit die vergelijkbaar is met die van de aanbevolen antibiotica.

J.M. Keppel Hesselink
Literatuur
  1. Yeung FI, Newman HN, Addy M. Subgingival metronidazole in acrylic resin vs. chlorhexidine irrigation in the control of chronic periodontitis. J Periodontol 1983;54:651-7.

  2. Killoy WJ. Assessing the effectiveness of locally delivered chlorhexidine in the treatment of periodontitis. J Am Dent Assoc 1999; 130:567-70.

  3. Jeffcoat MK, Bray KS, Ciancio SG, Dentino AR, Fine DH, Gordon JM, et al. Adjunctive use of a subgingival controlled-release chlorhexidine chip reduces probing depth and improves attachment level compared with scaling and root planing alone. J Periodontol 1998; 69:989-97.

Diepenveen, juni 1999,

Uit de opmerkingen van Keppel Hesselink blijkt dat toepassing van chloorhexidine in ‘slimme’ formuleringen met vertraagde afgifte de werkzaamheid ervan bij periodontitis en gingivitis doet toenemen. Toepassing van soortgelijke preparaten voor dermatologische aandoeningen is ons niet bekend. Of dergelijke formuleringen bij oppervlakkige infecties van de huid tot betere resultaten zouden kunnen leiden, valt te betwijfelen. Immers, het uiteindelijke effect hangt niet alleen af van de lokale beschikbaarheid van het middel, maar ook van de werkzaamheid tegen de oorzakelijke micro-organismen. Bij regelmatige toepassing (meerdere malen per dag) van de thans gebruikelijke chloorhexidinepreparaten lijkt het desinfectans in voldoende mate beschikbaar te zijn. De werkzaamheid wordt echter nadelig beïnvloed door de bij huidinfecties aanwezige pus, weefseleiwitten et cetera. Dit kan door formuleringen met vertraagde afgifte niet worden voorkomen. Chloorhexidine is dan ook het effectiefst op een intacte huid (huiddesinfectie).

G. Smeenk
F.W. Sebens
R.H. Houwing