Samenvatting
-
Influenza is een belangrijke veroorzaker van winterse morbiditeit en mortaliteit onder ouderen. Er bestaan veel studies naar de effectiviteit van de influenzavaccinaties, maar de uitkomsten zijn wisselend en discutabel.
-
Er bestaan aanwijzingen dat ‘confounders’ ongelijk zijn verdeeld over gevaccineerden en niet-gevaccineerden.
-
Studies die de onderzoeksgroepen goed matchen, laten zien dat influenzavaccinatie ouderen beschermt, al is de mate waarin onduidelijk.
-
Een alternatieve methode om ouderen te beschermen tegen influenza, is de kans op besmetting te reduceren door vaccinatie van het personeel van verpleeghuizen en thuiszorg.
Artikelinformatie
In print verschenen in
week 16 2010
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A1171
Vakgebied
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG
Influenzavaccinatie/conflict of interest
dag NTVG en lezers,
Wordt het niet eens tijd dat ook op de website van het NTVG vermeld wordt wat de belangenverstrengelingen van auteurs zijn?
Of gaat u er nu wellicht terecht van uit dat iedereen al weet hoezeer dr. Osterhaus verstrengeld is met producenten en testers van vaccins?
P Luttikhuizen, psychiater
Influenzavaccinatie/conflict of interest (antwoord redactie)
Belangenverstrengelingen melden we altijd. Bij dit artikel staat er ook netjes onderaan het artike l ( in de print versie op pagina 748)l:
Belangenconflict: dr. J.C. de Jong en prof.dr. A.D.M.E. Osterhaus zijn parttimemedewerkers van ViroClinics BV, een spin-offbedrijf van het Erasmus Medisch Centrum dat onderzoek uitvoert voor de farmaceutische industrie. Financiële ondersteuning: geen gemeld.
Joost Zaat, adjuncthoofdredacteur
Influenza-vaccinatie bij ouderen blijft zinvol
Het artikel van De Jong, Hak en Osterhaus "Influenzavaccinatie bij ouderen blijft zinvol" erkent dat slechts niet-valide observationeel onderzoek ten grondslag ligt aan het geloof dat influenzavaccinatie bij ouderen zinvol is. De auteurs melden dat wel-valide onderzoeken, oftewel Randomized Controlled Trials (RCT), de ethische commissies niet zullen passeren. In hun visie zullen wij derhalve tot in lengte van dagen aangewezen blijven op geloof in influenzavaccinatie, hetgeen de farmaceutische industrie niet onwelkom zal zijn.
Zolang gegevens van prospectieve onderzoeken ontbreken, blijft influenzavaccinatie een gouden handel voor de farmaceutische industrie, waarmee het virologisch onderzoek in Rotterdam zulke profijtelijke relaties onderhoudt.
Het artikel bevat speculaties en aannames en de conclusie is ook mede daarom niet valide. Gelukkig reiken de auteurs zelf een alternatief aan voor influenzavaccinatie bij ouderen: vaccineren van personeel in de ouderenzorg. Boven de huidige vaccinatieleeftijd van 60 jaar komt slechts 1 tot 2 procent van de bevolking in aanraking met ouderenzorg. Het aangereikte alternatief betekent dat vaccinatie van gezonde ouderen kan vervallen zonder vervangende bescherming. Dat lijkt mij een goed plan want als gouden regel vereist preventieve medicatie bij gezonde mensen de hoogste graad van bewijs van nuttig effect. Dat bewijs ontbreekt tot nu toe ten enen male bij preventieve influenzavaccinatie van gezonde ouderen en mag niet berusten op speculaties, aannames en observationele onderzoeken, die vaak leiden tot verkeerde conclusies.
RCT’s naar het nuttig effect van influenzavaccinatie kunnen wel degelijk opgezet worden. Verkondiging op voorhand dat die RCT’s zullen stuiten op bezwaren van ethische commissies, moet als hoogst opmerkelijk worden gekwalificeerd.
Hoogste tijd om in Europees verband in verschillende landen RCT’s te starten. Het gaat om de volksgezondheid en om ieder jaar terugkerende, gigantische operaties die miljarden kosten.
Hans van der Linde, huisarts te Capelle aan den IJssel
Influenzavaccinatie bij ouderen
De stelling dat er jaarlijks in Nederland 2000 mensen overlijden aan de directe of indirecte gevolgen van influenza berust op een statistische analyse van fluctuaties in de sterftecijfers en niet op een analyse van sterfte aan influenza of influenza-achtige ziektebeelden en de complicaties daarvan. Door Govaert is al in 1994 aangetoond dat influenzavaccinatie de incidentie van in het laboratorium bevestigde influenza flink verlaagt, maar de relatie tussen vaccinatie de “oversterfte” door influenza is veel minder duidelijk. Dat dit zou kunnen liggen aan het feit dat de relatie tussen de oversterfte en influenza zelf onduidelijk is, wordt door de auteurs niet in de beschouwingen betrokken. Bij observationele studies die erop lijken te wijzen dat vaccinatie de sterfte ook buiten het influenzaseizoen, met name in het pre-influenzaseizoen beïnvloedt, moet volgens hen daarom wel sprake zijn van niet-ingecalculeerde confounders.
Gerrit Salemink, medisch adviseur, Zorgverzekeraars Nederland
Influenza vaccinaties bij ouderen
Een citaat van ene Upton Sinclair dat, in aansluiting op de andere reacties, mogelijk van toepassing is op auteurs met belangenverstrengelingen is het volgende:
"It is difficult to get a man to understand something, when his salary depends upon his not understanding it!"
Peter Luttikhuizen, psychiater