Geldbeloning vergroot therapietrouw bij antipsychoticumdepot

Waarom dit onderzoek?

Patiënten met een psychotische stoornis hebben vaak antipsychotische medicatie nodig om een terugval te voorkomen. Een deel van hen heeft moeite om dagelijks tabletten in te nemen. Ze kunnen dan een voorkeur hebben voor een intramusculair depotpreparaat, of ze accepteren dit in het kader van een voorwaardelijk verblijf buiten de kliniek. Toch blijft de therapietrouw vaak laag, en intrinsiek motiverende interventies om dit te verbeteren tonen wisselende resultaten. Een eerdere cluster-RCT bij patiënten met een lage therapietrouw (< 75%) liet goed resultaat zien van het geven van een geldbedrag direct na elk depot.

Onderzoeksvraag

Kan een financiële beloning de therapietrouw vergroten bij alle patiënten die een depotpreparaat van een antipsychoticum krijgen voorgeschreven, en houdt dit effect aan na het stoppen van de beloning?

Hoe werd dit onderzocht?

De onderzoekers verrichtten een ongeblindeerde RCT in 3 ggz-instellingen in Den Haag en Rotterdam. De interventie bestond uit een periode van 12 maanden waarin patiënten na elk depot een geldbedrag kregen, maximaal € 30 per maand. Aansluitend was er een follow-up zonder beloning van 6 maanden. Deelnemers waren 169 ambulante patiënten met een psychotische stoornis. Ruim de helft had tevens een verslavingsprobleem en een derde had een rechterlijke machtiging. De primaire uitkomstmaat was het aantal depots dat de patiënt werkelijk geaccepteerd had gedeeld door het aantal voorgeschreven depots gedurende de interventie (‘medication possession ratio’, MPR).

Belangrijkste resultaten

Na 12 maanden was de MPR 94,3% in de interventiegroep en 80,3% in de controlegroep, een gecorrigeerd verschil van 15% (95%-BI: 9-21). Tijdens de follow-up nam dit verschil af naar 6,5% (95%-BI: 2-11). De interventie- en controlegroep vertoonden na 12 maanden geen verschil wat betreft psychotische symptomen, bijwerkingen, kwaliteit van leven, heropnames, en problematisch gebruik van alcohol of drugs.

Consequenties voor de praktijk

Deze publicatie komt in een tijd waarin de noodzaak van antipsychotische onderhoudsmedicatie minder absoluut wordt gezien en waarin de autonomie van de patiënt hoog in het vaandel is komen te staan. Deze interventie zet echter juist druk op het nemen van medicatie en mogelijk ook op de autonomie van deze vaak armlastige patiënten. Het effect op het depotgebruik is beperkt en dit houdt ook maar matig stand. Toch kan een langerdurende interventie zeker toegevoegde waarde hebben voor patiënten met een lage therapietrouw die vooral extrinsieke motivatie kennen. Het zou wel een idee zijn de hulpverleners ook te belonen, want voor hen is deze aanpak weinig uitdagend.