Gefikst?

De vraag naar medische zorg zal alleen maar groter worden. Het aantal artsen groeit niet met die trend mee. Daarom adviseert de RVZ om de numerus fixus geneeskunde af te schaffen. De RVZ heeft in haar recente advies kwantitatieve én kwalitatieve aanbevelingen gedaan om de noodzakelijke zorgcapaciteit zo goed mogelijk te regelen. Mijn vraag: hebben we het probleem nu goed te pakken?

Eerst mijn kwantitatieve indruk. Met de afschaffing van de numerus fixus tussen nu en vijf jaar zal het aantal benodigde medici pas negen tot twaalf jaar later gaan toenemen. Redelijk laat, dunkt mij. Zou het niet beter zijn nu al de uitstroom te optimaliseren in plaats van te concentreren op instroom? Kunnen we zij-instroom niet beter faciliteren? Kunnen we de lange wachttijd van 2,5 jaar tussen de initiële opleiding en de vervolgopleidingen niet versneld wegwerken? En kunnen we voor medisch specialisten de arbeidsvoorwaarden niet anders inrichten – en hen zo de verleiding van een (te) vroeg pensioen helpen weerstaan? De vraag stellen is het antwoord geven.

Dan kwalitatief. Ik hoor het mijn decaan nog zeggen, toen ik indertijd als eerstejaarsbroekje in de collegebanken zat, samen met zo’n vierhonderd lotgenoten: ‘Dames en heren, kijkt u maar eens goed links en rechts van u. Over één jaar zullen twee van u drieën hier niet meer zijn.’ Verspilling toegedekt met de mantel der stoerigheid. Inmiddels hebben we de laatste jaren geleerd dat kleinschalig, interactief en contextgebonden leren veel effectiever is dan opleiden met grootschalige hoorcolleges. Maar dat niet alleen. Wie een medische bul behaalt, moet zich realiseren dat op de dag van de feestelijke diploma-uitreiking een kwart van de moeizaam opgebouwde kennis alweer verouderd is. Aanstaande artsen ‘leren te leren’ én focussen op kennisintensiteit zijn dus de toverwoorden en de aanjagers van het ontstaan van straks onontbeerlijke banen die op dit moment nog niet eens uitgevonden zijn. Verder vragen de bekende vergrijzing en ontgroening niet alleen om een flink contingent specialisten, maar ook om topgeneralisten buiten én binnen de muren van het ziekenhuis, voor al die kwetsbaren met multikwalen. Wat ligt dus voor de hand? Naar mijn mening effectievere en efficiëntere opleidingsdifferentiatie, opleiden in deeltijd en doorpakken in opleidingen die deelactiviteiten van dure specialisten uit handen kunnen nemen.

Dus: academisch leiderschap gevraagd. UMC’s hebben nu een uitgelezen kans om deze vraagstukken op een rijtje te zetten en samen met de opleidingsregio’s met een integrale visie op de ontwikkeling van medische opleidingen te komen. Met de nu voorgestelde afschaffing van de numerus fixus wordt naar mijn mening slechts gerammeld aan de voordeur. De grootste uitdagingen liggen vooral daarachter.