Ethisch onderzoek

Naast het meedoen met besprekingen in de kliniek, het geven van onderwijs aan geneeskundestudenten, huisartsen- en specialisten-in-opleiding, na- en bijscholing, naast maatschappelijke taken als deelnemen in commissies, werkgroepen, dan wel het doen van publieksoptredens, heb ik natuurlijk ook nog een wetenschappelijke taak. Ik bof dat ik 4 ontzettend leuke en gemotiveerde onderzoekers naar hun promotie mag begeleiden. Ik had eigenlijk niet gedacht dat ik het zo leuk zou vinden. Ik hoorde vroeger van bazen dat het zo veel tijd kost, dat je de hele tijd hun hand vast moet houden, maar dat is gelukkig mijn ervaring niet.

Misschien is het de Montessori-moeder in mij, maar het gaat mij er vooral om ze ieder een proefschrift te laten schrijven waar ze zelf achter staan: ‘Dit vind ik en wel hierom’, om Cor van der Laak te citeren. Heerlijk om daarbij gebruik te maken van je eigen ervaringen, van wat je intussen zelf geleerd hebt. Is dat tenminste ook niet voor niets geweest, maar overdraagbaar op een volgende generatie.

Zo leuk als ik dat vind, zo moeilijk vind ik het ‘fondsen werven’. Het zijn ook geen goede tijden voor medische ethiek. Het vak kampt met een paar problemen. Ten eerste zitten we in een medische faculteit waar een bepaalde publicatiescore verwacht en geëist wordt, die niet strookt met de filosofische aard van de discipline. Medische tijdschriften willen best af en toe iets over medische ethiek publiceren, maar niet te vaak en liefst alleen als er ook een kwantitatieve poot aan het onderzoek zit. Kwalitatief onderzoek, laat staan filosofisch onderzoek – dat bestaat uit lezen, nadenken en schrijven – is niet zo populair bij medische bladen. Maar een ethicus kan het weinig schelen of een meerderheid iets vindt, het gaat hem immers om de argumenten. Een meerderheid kan er naast zitten als het gaat over een moreel oordeel. Ethiek is geen kwestie van een democratische meerderheid, maar van fundamentele vragen over goed en fout. Aan kwantitatief onderzoek heb je dus maar af en toe iets.

Een tweede probleem is het gebrek aan fondsen. Er zijn weinig fondsen voor ethisch onderzoek (en al helemaal geen als je er niet een of andere kwantitatieve poot aan koppelt), niet bij ZonMw, niet bij NWO, niet bij Brussel, maar helaas ook niet bij de collectebusfondsen. Ideeën genoeg. Wat zouden wij graag onderzoek doen naar de morele aspecten van de druk die werkgevers uitoefenen op hun werknemers om gezond te leven, of naar de ethisch/filosofische vragen bij het omgaan met andere culturen in het ziekenhuis, of naar de vraag wat nou goed is: ouders of dokter laten beslissen over een ziek kind. Als ik de loterij win, stel ik een fonds in, voor dit soort onderzoek.