De ziekte van Parkinson als neuropsychiatrische stoornis

Parkinson’s disease has previously been described as a disorder involving the triad of tremor, bradykinesia and rigidity. Hence its current classification as a movement disorder. Over recent decades, more emphasis has been placed on the so-called non-motor symptoms, which comprise autonomous nervous symptoms, cognitive dysfunction and psychiatric symptoms, such as depression, anxiety, apathy, impulse disorders, hallucinations and psychosis. These latter groups of symptoms can precede disease onset, determine the patient’s well-being to a large extent and may provide valuable biomarkers for early diagnosis, treatment response and prognosis. Hence, we propose that Parkinson’s disease be classified as a neuropsychiatric disorder.

Conflict of interest and financial support: potential conflicts of interest have been reported for this article. ICMJE forms provided by the authors are available online along with the full text of this article.

De eerste beschrijving van de ziekte van Parkinson, ‘On the shaking palsy’ van James Parkinson in 1817,1 deed achteraf niet helemaal recht aan het ziektebeeld, omdat Parkinson vooral de tremor beschreef. Ook sprak hij van ‘intact intellect’. Ruim 50 jaar later, in 1872, voegde Jean-Martin Charcot bradykinesie en rigiditeit aan dit ziektebeeld toe.2 Dit was reden voor Charcot om de term ‘shaking palsy’ (paralysis agitans) te vervangen door ‘de ziekte van Parkinson’. Deze trias – tremor, bradykinesie en rigiditeit – bleef tot in de jaren 60 van de vorige eeuw de kern van de definitie van de ziekte van Parkinson.3

De ziekte van Parkinson werd en wordt door zijn definitie in de eerste plaats als bewegingsstoornis gezien. Psychiatrische symptomen vormen echter een forse belasting voor deze patiëntengroep. Het meest frequent zijn angst (31%), affectieve stoornissen (52%) en apathie (40%).4-6 Maar ook hallucinaties (35%) en psychose (26%) zijn niet zeldzaam.7,8 Cognitieve functiestoornissen, met name afname van de volgehouden aandacht en trager denktempo, zijn al in een vroeg stadium aanwezig en worden ernstiger naarmate de ziekte vordert. Daarnaast ontwikkelen veel patiënten (29%) impulscontrolestoornissen, die geluxeerd kunnen worden door behandeling met een dopamine agonist.9 Veel van deze zogeheten niet-motore symptomen zijn al in een vroeg stadium aanwezig en kunnen een belangrijke rol spelen bij vroegdiagnostiek.10 Daarnaast is de impact op de kwaliteit van leven zeker zo groot als die van de motore symptomen.11 De nieuwe criteria voor de ziekte van Parkinson bevatten dan ook deze cognitieve en psychiatrische…

Artikelinformatie

Aanvaard op

24 april 2019

20 augustus 2019

In print verschenen in

week 34 2019

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2019;163:D4045

Vakgebied

GGZ

Zenuwstelsel

Auteursinformatie

Contact Rijksuniversiteit Groningen-UMC Groningen, Groningen. Vakgroep Biomedische Wetenschappen: prof.dr. I.E. Sommer, psychiater. (i.e.c.sommer@umcg.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: er zijn mogelijke belangen gemeld bij dit artikel. ICMJE-formulieren met de belangenverklaring van de auteurs zijn online beschikbaar bij dit artikel.