De ontwikkeling van cataractchirurgie na 1745

Nowadays, cataract surgery is the most commonly performed surgical procedure in the Netherlands. This is due to the increasing incidence of cataracts, the changing indication for surgery in our society where good vision is becoming increasingly important, and the quality of the operation. How was this modern procedure developed? Cataracts were treated by couching until the middle of the 18th century. Since then, many discoveries by a number of doctors changed the procedure gradually from couching to lens extraction and through extracapsular to intracapsular extraction with the simultaneous implantation of an intraocular lens. This article outlines the development and also discusses some of the many inventions in the field of instrumentation and materials that have brought this intervention to its current high level; these include the cryo-probe, implantation of artificial lenses, the use of hyaluronic acid, phaco-emulsification, smaller incisions without sutures and the development of foldable intraocular lenses.

Conflict of interest: none declared. Financial support: none declared.

Samenvatting

De staaroperatie wordt in Nederland jaarlijks 150.000 maal uitgevoerd en is daarmee de meest verrichte chirurgische ingreep van ons land.1 In Amerika worden elk jaar meer dan 1 miljoen staaroperaties verricht, in India ruim 4,5 miljoen. Hoe zijn deze aantallen tot stand gekomen? Er zijn 3 ontwikkelingen die daarbij een hoofdrol spelen.

Ten eerste wordt de operatie vaker uitgevoerd, omdat door de vergrijzing steeds meer mensen cataracta senilis (ouderdomsstaar) ontwikkelen. Ten tweede heeft er een verschuiving van de indicatiestelling plaatsgevonden. Illustratief voor deze verschuiving is het criterium ‘verminderde visus’ (gezichtsscherpte): eerst < 0,1 (‘blindheid’), toen < 0,3 (‘slechtziendheid’), vervolgens < 0,5 (‘minimale visus voor rijvaardigheid’) en nu wordt de visus zelfs regelmatig helemaal niet meer als criterium gebruikt. De indicatie voor een staaroperatie is tegenwoordig gebaseerd op klachten door aantoonbare lenstroebelingen – ongeacht de visus – en op de wensen van de patiënt. Deze verandering hangt nauw samen met de huidige maatschappij die bol staat van de visuele informatie, waardoor een goede visus onontbeerlijk is. Ten slotte hebben technische ontwikkelingen de staaroperatie veilig en voorspelbaar gemaakt.1

Het doel van dit artikel is de ontwikkeling van de staaroperatie te schetsen vanaf 1745. De geschiedenis van de staarsteek tot 1745 verscheen eerder in het tijdschrift.2