De onmacht van het getal

Nu we iedere dag de corona-dagkoersen van het RIVM krijgen opgediend, wordt goed duidelijk hoe iedereen aan de hand van dezelfde getallen zijn eigen stokpaardje berijdt. In de medische onderzoekswereld is dat niets nieuws. Vaak betrekt de onderzoeker in zijn argumentatie alleen datgene wat hij belangrijk vindt. De lezer wordt onbewust, maar vaak ook bewust gemanipuleerd. Peerreview lost dat probleem voor een deel op. En als het gaat om gepubliceerde onderzoeksresultaten vraagt het NTvG regelmatig een deskundige om de feiten nog eens in een ander licht te bezien. Het is dan vaak geen verrassing dat de conclusie een heel andere is.

Een voorbeeld hiervan is de trend in de incidentie van melanomen in het hoofd-halsgebied bij kinderen en jongvolwassenen (D4672). De onderzoekers concluderen letterlijk in hun oorspronkelijke publicatie dat de incidentie van het melanoom in het hoofd-halsgebied bij jongeren in de laatste 2 decennia met meer dan 50% is toegenomen. In het commentaar van Tamar Nijsten et al. (D4834) kunt u lezen waarom hier veel op af te dingen valt.

Een min of meer vergelijkbaar fenomeen zien we in het artikel van Chantal Deden en collega’s waarin ze aanbevelingen doen om het diagnosetraject bij zeldzame ziekten te versnellen (D4157). Patiënten met zeldzame aandoeningen moeten vaak jaren wachten op de juiste diagnose. Dat veroorzaakt veel leed. Vanuit het patiëntenperspectief begrijp ik het pleidooi voor een snellere diagnose, maar is het realistisch? Zeldzame ziektebeelden presenteren zich over het algemeen met veelvoorkomende symptomen en leiden tot veel overdiagnostiek, en dus ook tot schade als je bij iedere patiënt direct tot het gaatje te gaat. Thijs en Linthorst zetten de roep om snelheid in perspectief en stellen dat dokter Google en expertisecentra ons maar beperkt kunnen helpen (D4734). Wat wel kan helpen is collega’s, ook die buiten het eigen vakgebied, eens vragen mee te denken. Zij hebben een ander referentiekader en daar worden in ieder geval de gebruikers van die kennis nooit slechter van. Anderen vragen iets te duiden en te becommentariëren: daar doen wij al tientallen jaren ons voordeel mee.