Een peuter met een zwelling op de penis

Casus

Een vader bezoekt de huisarts met zijn 3-jarige zoontje met sinds enkele maanden een zwelling op zijn penis. Vader vraagt zich af of hij zich hier zorgen over moet maken. Zijn zoontje lijkt er geen last van te hebben en plassen gaat probleemloos. Bij lichamelijk onderzoek zien we op de penisschacht een huidkleurige, subcutane, mobiele, zacht-elastische zwelling van ongeveer 1 bij 2 cm. Bij aanspannen van de huid schemert de zwelling wit door.

Deze zwelling betreft een ophoping van smegma. Smegma is een stevige witte of witgele kaasachtige substantie bestaande uit dode, afgeschilferde epitheelcellen en lichaamsvetten. Bij de meeste pasgeborenen is de voorhuid nog verkleefd aan de glans penis. Tijdens geleidelijke keratinisatie van het epitheel van de glans penis komt de voorhuid langzaam los. Dit gaat gepaard met de productie van smegma. Ophoping hiervan kan imponeren als een subcutane zwelling aan de penisschacht. Bij smegmaophoping tussen de voorhuid en de glans betreft het een smegmaparel. Indien omgeven door preputiumepitheel spreken we van een smegmaretentiecyste. Het onderscheid tussen beide vormen is alleen te maken door de voorhuid terug te trekken, waarbij een smegmaparel weggeveegd kan worden en een smegmaretentiecyste niet. Bij kinderen tot 6 jaar is een voorhuidvernauwing echter fysiologisch, om welke reden voorhuidretractie onnodig en onwenselijk is. Beide vormen zijn onschuldig, hebben geen invloed op de mictie en zullen vanzelf verdwijnen bij voortzetting van het separatieproces. Vader kon worden gerustgesteld.

Figuur

Diagnose

Smegmaretentie.