Waarom dit onderzoek?
Acetylsalicylzuur (Aspirine) is een vrij toegankelijk en veelgebruikt medicijn bij migraine. De effectiviteit van dit middel is echter onduidelijk.
Onderzoeksvraag
Wat is de werkzaamheid van acetylsalicylzuur, vergeleken met een placebo of een andere actieve interventie, bij acute migrainehoofdpijn bij volwassenen?
Hoe werd dit onderzocht?
In een cochrane-review…
Artikelinformatie
In print verschenen in
week 29 2010
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A2415
Vakgebied
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG
Acetylsalicylzuur effectief bij migraine
Een curieuze bespreking van de Cochrane review over acetylsalicylzuur bij migraine.
Vreemd dat het begrip ‘Risk Ratio’ vertaald wordt met relatief risico. Dit ander statistisch begrip en niet aan de orde bij reviews. Verder blijkt uit de bespreking, dat de schrijvers inderdaad geen forest-plot kunnen lezen, want ze menen door de ‘Risk ratio’ te nemen, te kunnen afleiden, dat het ene middel minder effectief is dan het andere. Dit terwijl de 95% betrouwbaarheidsinterval geen significantie laat zien.
Bovendien lijken de sumatriptran 50 en 100 mg door elkaar gehaald. Sumatriptan 100 mg scoort wel beter dan acetylsalicyl zuur op de eindmaat hoofdpijnvrij na 2 uur, maar niet op de eindmaat pijnvermindering.
Bij de bespreking van de resultaten wordt verder gemeld dat geen van de studies geblindeerd was. Er staat toch echt: “All studies were randomised and double-blind”.
Acetylsalicylzuur 1000 mg scoort op beide eindmaten beter dan sumatriptan 50 mg (de meest toegepaste dosering in Nederland).
Er wordt nog opgemerkt dat acetylsalicylzuur bij chronisch gebruik problemen geeft. Maar dat doen alle alternatieven ook en het is nu juist een kenmerk van migraine dat het een aanvalsgewijze aandoening is. Daarmee is de opmerking irrelevant.
Toppunt van verkeerde voorlichting is wel dat de auteurs in het NTvG het menen beter te weten dan de auteurs van de Cochrane review zelf. De auteurs in het NTvG: “Acetylsalicylzuur blijkt minder effectief dan sumatriptan”. De auteurs van de Cochrane review:` Aspirin 1000 mg is an effective treatment for acute migraine headaches, similar to sumatriptan 50 mg or 100 mg.`
Jammer dat men blijkbaar niet kan vertrouwen op een verslag van een Cochrane review in het NTvG en men toch de originele review moet lezen.
Frans Dekker
Acetylsalicylzuur bij migraine (antwoord auteurs)
Hartelijk dank voor uw kritische beschouwing van onze bespreking van een Cochrane review. Wij gaan puntsgewijs op uw opmerkingen in.
Risk ratio (“risicoverhouding”) is synoniem van relative risk. De risk ratio werd gebruikt door de auteurs en is met de oddsratio de meest gebruikte associatiemaat in systematische reviews.
Op de uitkomst “Pijnvrij na 2 uur” scoort acetylsalicylzuur slechter dan sumatriptan 50 mg (RR=0,82 [0,65-1,03]) en 100 mg (RR 0,63 [0,45-0,87]). Het tweede betrouwbaarheidsinterval is significant, het eerste net niet. Niet significant betekent niet “Niet beter” of “Niet slechter”, maar “Op deze uitkomst kon verschil in effect van acetylsalicylzuur ten opzichte van sumatriptan worden aangetoond noch worden uitgesloten”.
Op sommige uitkomsten scoort acetylsalicylzuur inderdaad beter dan sumatriptan. Voor referaten in “In het kort” is beperkte ruimte beschikbaar, waardoor noodgedwongen alleen melding gemaakt kan worden van hoofdbevindingen. Vermelding van de bevinding "Acetylsalicylzuur blijkt minder effectief dan sumatriptan" is achteraf bezien ongelukkig. Het was beter geweest deze passage geheel weg te laten of te vervangen door een zin in de trant van “Op sommige uitkomsten scoorde acetylsalicylzuur beter dan sumatriptan en op andere uitkomsten slechter, zonder consistent patroon.” Vermelding van deze bevinding heeft de conclusie van onze samenvatting echter niet beïnvloed (zie hierna).
De door de auteurs vermelde “double-blinding” slaat op het verborgen houden van de aard van de behandeling voor patiënten, zorgverleners en/of effectbeoordelaars en niet op de door ons aangehaalde blindering van de toewijzing (concealment of allocation). Deze was voor alle studies in de review onbekend.
Dat de opmerking over mogelijke bijwerkingen van acetylsalicylzuur irrelevant is, bestrijden wij. Als acetylsalicylzuur wordt voorgeschreven, moet er (zoals bij elk middel) rekening gehouden worden met kans op het optreden van bijwerkingen. Dat geldt uiteraard ook voor de andere middelen die hier verder niet besproken werden.
U stelt dat wij de lezer verkeerd voorlichten vanwege de passage "Acetylsalicylzuur blijkt minder effectief dan sumatriptan". Deze passage betreft een weergave van een bevinding van de review onder het kopje “resultaten”, geen conclusie. De teneur van de review is dat acetylsalicylzuur een goede keuze is voor de behandeling van migraine en dat is ook zo verwoord in onze samenvattende conclusie.
Annefloor van Enst en Rob Scholten (namens Roy Elbers)