Inleiding
De polymerase-kettingreactie (PCR) is een moleculair-biologische laboratoriumtechniek waarmee een specifiek stuk nucleïnezuur (DNA of RNA), aanwezig in klinisch materiaal, in vitro wordt geamplificeerd, zodat een groot aantal kopieën van dit stuk nucleïnezuur voor nadere analyse beschikbaar komt. De methode is in het begin van de jaren tachtig ontwikkeld door onderzoekers van het bedrijf Cetus Corporation en in 1985 voor het eerst gepubliceerd.1 In veel medische tijdschriften, ook in dit tijdschrift, is de techniek beschreven.2-4 De specificiteit van de techniek berust op de beschikbaarheid van stukjes synthetisch DNA (de zogenoemde ‘primers’) die complementair zijn aan de basenvolgorde van het stukje DNA waarnaar men op zoek is in het klinische materiaal. Voor detectie van RNA is het noodzakelijk dat dit RNA, voordat PCR mogelijk is, eerst wordt omgezet in complementair DNA (cDNA) door enzymen met ‘reverse’-transcriptase-activiteit (RT-PCR).
De introductie van de PCR heeft onder andere het onderzoek naar infecties…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Amsterdam, juli 1996,
Van Manen et al. geven een helder overzicht van de mogelijkheden van de polymerase-kettingreactie (PCR) bij de diagnostiek van infecties van het centrale zenuwstelsel (1996;1259-63). Zij waarschuwen dat de hoge sensitiviteit en specificiteit van de PCR alleen haalbaar zijn in research-omstandigheden. Het lijkt hun verstandig deze expertise slechts in enkele grote centra op te bouwen gezien de lage incidentie van infecties van het zenuwstelsel. Enkele kanttekeningen lijken ons op zijn plaats.
De PCR is een gevoelige techniek, waarmee men in theorie één kopie DNA of RNA kan aantonen. Dit veronderstelt dat het beoogde DNA in het monster niet afgebroken wordt of verloren gaat tijdens transport, opslag of isolatie. In de praktijk is de gevoeligheid vooral afhankelijk van de kwaliteit van de isolatie van het DNA of RNA van het micro-organisme uit het klinisch materiaal en niet zozeer van de PCR zelf. De isolatieprocedure kan vrij bewerkelijk zijn en is soms de reden dat commerciële PCR's minder gevoelig zijn dan ‘in-huis-ontwikkelde’ PCR's. Een tweede oorzaak van fout-negatieve resultaten is dat in verschillende klinische materialen remmers van de PCR aanwezig kunnen zijn. De aanwezigheid van remmers is herkenbaar met behulp van controlereacties.
De PCR is een contaminatiegevoelige techniek. Er zijn twee vormen van contaminatie mogelijk: door contact met ander materiaal en door DNA dat in eerdere reacties is geamplificeerd. Het gebruik van ‘geneste’ PCR-technieken verhoogt de kans op deze tweede vorm van besmetting. Elk laboratorium kan voorzorgsmaatregelen nemen om contaminatie te voorkomen, zoals het gebruik van gescheiden ruimten voor DNA-isolatie, -amplificatie en -detectie, het werken volgens nauwkeurig gestandaardiseerde procedures en het regelmatig uitvoeren van controles.
Het beperken van expertise met liquor-PCR tot enkele grote centra zou belangrijke nadelen kunnen hebben. Het gevaar van (niet herkende) kruisbesmettingen wordt groter wanneer slechts enkele centra veel van dezelfde tests uitvoeren; opslag en verzending van materiaal kunnen tot verminderde gevoeligheid leiden. Van Manen et al. onderschatten echter het aantal centra in Nederland dat reeds ervaring heeft opgedaan met de PCR. PCR wordt immers niet uitsluitend gebruikt voor diagnostiek op liquor van infecties van het centrale zenuwstelsel, maar ook op verschillende andere materialen bij andere infecties.
De PCR is een nieuwe techniek en wordt daarom nog niet overal toegepast. Net zoals het kweken van bacteriën in de beginjaren van de microbiologie niet voor iedereen toegankelijk was, maar nu routine geworden is, zal de PCR evolueren van een experimentele test naar een door ieder laboratorium toepasbare gestandaardiseerde techniek.