Voor mensen dodelijke varkensziekte

Tussen 29 september 1998 en 4 april 1999 zijn bij het Maleisische ministerie van Volksgezondheid 229 patiënten gemeld met een febriele encefalitis, een ziekte die vermoedelijk overgedragen is door varkens. Een groot aantal van de encefalitispatiënten (111) is inmiddels al overleden. Dat meldden de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) in hun wekelijkse infectieziektenbulletin (MMWR 1999;48:265-9).

Aanvankelijk dacht men in Maleisië dat de patiënten besmet waren met het Japanse encefalitisvirus, een door muskieten verbreide ziekteverwekker die jaarlijks in het natte seizoen opduikt (New Scientist, 3 april 1999). Varkens vormen het dierlijke reservoir voor deze aandoening. Omdat er ongebruikelijk veel varkens overleden - normaal gesproken worden die niet ziek van het Japanse encefalitisvirus - is men gaan zoeken of er wellicht een andere verwekker een rol speelde. Microbiologen van de Universiteit van Maleisië ontdekten uiteindelijk in de liquor cerebrospinalis bij 5 patiënten een tot dan toe onbekend virus. Voorlopig heeft men deze ziekteverwekker het Nipah-virus genoemd, naar het plaatsje Sungai Nipah, waar de varkensziekte het meest verbreid is. (Sungai Nipah ligt zuidoostelijk van de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur.)

Volgens de Amerikaanse CDC, waar men verder onderzoek naar het Nipah-virus doet, behoort het tot de groep van de paramyxovirussen, waaronder ook mazelen en bof vallen. Aanvullende analyse van de RNA-structuur wees uit dat de verwekker nauw verwant is aan het zogenoemde Hendra-virus dat in 1994 een dodelijke paardenziekte veroorzaakte in het Australische plaatsje Hendra bij Brisbane.

Het nu in Maleisië gevonden Hendra-achtige virus lijkt veel agressiever dan dat in Australië. Die paardenziekte veroorzaakte in 1994 de dood van 13 renpaarden en hun trainer (zie ook deze rubriek, 1996:2365). Een min of meer gelijktijdig ontstane, maar onafhankelijke andere uitbraak kostte het leven van 2 paarden en een dierenartsassistent. De ziekte is na 1994 niet meer gesignaleerd.

Het Maleisische ministerie van Volksgezondheid laat via het persbureau Reuters (13 april 1999) overigens weten dat de Amerikaanse CDC de sterfte aan de varkensepidemie overdrijven. Er zouden geen 116 maar ‘slechts’ 96 mensen overleden zijn, op 254 patiënten. Toch nemen de Maleisische autoriteiten het virus uiterst serieus, getuige de massale noodslachting onder varkens in het land. De gruwelijke televisiebeelden hiervan (varkens die men met betonnen paaltjes de schedel trachtte in te slaan) zullen de kijkers nog lang bijblijven (figuur). Naar aanleiding van een sterfgeval in het district Sepang, dichtbij het vliegveld van Kuala Lumpur, overweegt men nu in alle vertrekkende vliegtuigen desinfecterende middelen te gaan spuiten. Toch laten de autoriteiten, daarin gesteund door de CDC, weten dat toeristen geen enkel gevaar lopen, omdat de epidemie beperkt zou zijn tot gebieden met veel varkens.