Red levens – doe niets

Levens redden was nog nooit zo makkelijk: doe niets.

De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving waarschuwt in haar rapport ‘Iedereen (bijna) ziek’ voor overmatige diagnostiek: ‘Baat het niet, dan schaadt het wel’. Het schaadt de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg.

Paradoxaal genoeg voedt zorg de ecologische crisis die zoveel levens kost

De conclusie verwondert me niet. Ik plof op de bank en blik terug op mijn spreekuur. Aansluitend op een uitgelopen ALK-consult zwichtte ik voor het ‘labje voor de zekerheid, dokter’. Ik adviseerde pijnstillers bij knieartrose – vlotter dan leefstijladvies. En later op deze drukke dag sneed ik dankbaar een cosmetische moedervlek weg. Even mijn hoofd leegmaken.

‘Baat het niet, dan schaadt het wel.’ Zo treffend. Overmatige zorg schaadt niet alleen de zorg, maar ook de aarde en daarmee de gezondheid. Want onnodige zorg komt met uitstoot en vervuiling.

Neem de cosmetische moedervlek. Terwijl ik vanaf de bank mijn zoontje vrolijk door de kamer zie rennen, dringt zich een beeld op van een Indiaas jongetje dat zwoegend in de hitte ijzererts mijnt. Via een vervuilende fabriek vaart de spotgoedkope schaar op stookolie naar Nederland, en verdwijnt – na mijn magische knip in het hechtdraad – de verbrandingsoven in. Of ibuprofen, dat via urine in het water belandt en vissenorganen beschadigt. Mede zo vormt de zorg 7% van de Nederlandse CO₂-uitstoot, 13% van het grondstoffenverbruik, en jaarlijks 190 ton medicijnresten in het oppervlaktewater. Zo dragen wij paradoxaal bij aan de ecologische crises die zoveel levens kosten.

Gelukkig ontwaakt de zorgsector grootschalig. Medisch specialisten prioriteren vergroening in hun Visie2035, ‘planetaire gezondheid’ werd onderwijskwaliteitseis, en de Groene Zorg Alliantie telt inmiddels ruim 250 teams die samenwerken aan oplossingen, van herbruikbare OK-jassen tot plantaardigere catering. Bovenal hebben we de krachtigste oplossing laagdrempelig in eigen hand: veel vaker niets doen.

Eerlijk is eerlijk: gepast ‘niets doen’ is soms best hard werken – goed uitleggen, vervolgen, begeleiden – maar zie de kansen. We openen dichtgeslibde wachtlijsten, temmen zorgkosten, en beschermen de planeet.

Een volgend verzoek om een doorverwijzing zonder toegevoegde waarde? Ik ben klaar voor mijn heldendaad. Ik knipoog naar het Indiase jongetje, de Nederlandse snoek en al het leven dat meereist in mijn dagelijkse keuzes. Tevreden leun ik achterover en… doe ik even niets.