Ontvlechtingszorg

Maandagochtend. Van de afdeling komt het verzoek om meteen even bij meneer Dazelaar te kijken, want die is niet lekker. Meneer Dazelaar is in het bezit van een overbezorgde familie, en de verzorging wil graag weten wat er aan de hand is voordat zij op de stoep staan om verhaal te halen.

Meneer Dazelaar woont al enige tijd bij ons. Een geplaagd man, behept met chronische minderwaardigheidsgevoelens bij een afhankelijke persoonlijkheid. Door een ongelukkig voorval vroeg in de WAO beland en nadien verdwaald in een moeras van diepe depressiviteit met bizarre nihilistische wanen en een medicijnverslaving. Dat hij daarin niet ten onder ging komt door de overweldigende aandacht van zijn vrouw en twee dochters. Zij hebben van vader hun levenswerk gemaakt. Zijn lijden is hun lijden, en meer nog, hun identiteit. De symbiose is hun oplossing. De enige reden dat zij er in toegestemd hebben om hem in het verpleeghuis te laten wonen is dat vader er een dementie bij heeft gekregen. De zorg voor iemand die iedere vijf minuten vraagt of hij zijn medicijnen al heeft gehad, of hij wel een goede echtgenoot is geweest en of de politie er al is om hem te arresteren wegens incest, werd zelfs dit gezin te gortig. Vandaar zijn verhuizing naar ons verpleeghuis.

Ik zie meneer op zijn kamer. Hij kijkt mij met een hulpeloze, vragende blik aan. Ik leg uit dat ik de dokter ben die hem komt onderzoeken. Zijn ogen worden groter en nog hulpelozer. Hij kijkt alsof hij in me wil kruipen. Dan steekt hij zijn hand uit. ‘Handje?’, vraagt hij smekend. Dat is meneer Dazelaar ten voeten uit, zijn hulpeloosheid zuigt je leeg. Ik doe subtiel een stapje terug. Dan onderzoek ik hem. Subfebriele koorts, loopneus en moeheid, longen schoon. Een verkoudheidje. Maar genoeg om het hele systeem aan het wankelen te brengen.

Met een stevige dagstructuur en een tactiek waarbij hij kort gehoord wordt en daarna doelbewust afgeleid van zijn negatieve zielenroerselen brengt hij zijn dagen in betrekkelijke geestelijke rust door. Met de familie is deze tactiek uitgebreid besproken. Eigenlijk vinden ze het maar niks, dat loslaten en afleiden beter zou werken dan hun eigen tactiek van vasthouden en mee-lijden. Als vader rustig is kunnen ze – met regelmatige begeleiding onzerzijds – nog juist aanvaarden dat het zo beter is en zelfs een klein beetje afstand nemen. Als er echter ook maar iets verandert – bijvoorbeeld dit verkoudheidje –, dan kruipen ze meteen weer bij hem op schoot en versmelten acuut met zijn nu toch zeker wel héél erg evidente lijden. Het zorgteam moet dan alle zeilen bijzetten om niet alsnog in de valkuil van het appel van meneer en van zijn familie te vallen.

Ik reserveer in overleg met de psycholoog alvast tijd voor familie en team. Want dat het ons ook nu weer tijd gaat kosten om uit die symbiose te blijven is zeker. Meer tijd dan waar de bekostiging – het zorgzwaartepakket – in voorziet. Het kostenprofiel voor zorg bij dementie houdt geen rekening met ontvlechtingszorg.