Hepatocellulair carcinoom: de betekenis van cirrose voor beleid en prognose – retrospectief onderzoek

Objective

To determine whether the presence of liver cirrhosis was related to the treatment options and survival of patients with hepatocellular carcinoma (HCC).

Design

Retrospective.

Method

A status investigation of all HCC patients who were treated in the period 2000-2007 at the Erasmus MC Hospital, Rotterdam, was performed. The treatments were analysed and the disease-free and total survival rate were calculated.

Results

HCC was diagnosed in 461 patients during the study period. Cirrhosis was present in 295 patients (64%). Treatment with curative intent was pursued in 184 patients through partial liver resection, orthotopic liver transplantation or radiofrequency ablation. The group of patients without cirrhosis contained significantly more women (38% versus 18%) (p < 0.001), showed less hepatitis B or C infection (34% versus 74%) (p < 0.001) and had a larger median tumour size (80 mm (range: 3-227) versus 35 mm (range: 8-200)) (p < 0.001). Patients without cirrhosis were mainly treated by partial liver resection (37% versus 10%) (p < 0.001) and less by liver transplantation (1% versus 13%) (p < 0.001) or radiofrequency ablation (5% versus 16%) (p = 0.001). Median follow-up was 31 months (range: 1-108). Without stratification according to treatment, the overall 3-year survival in patients with non-cirrhotic and cirrhotic HCC was 30% and 32%, respectively (difference not significant). Patients who had undergone potential curative treatment in cirrhotic or non-cirrhotic livers had a 3-year survival rate of 54% and 59%, respectively (difference not significant). The recurrence rate of HCC without cirrhosis was 39%, of which 31% in the first year. The recurrence rate with cirrhosis was 37%, of which 23% in the first year (difference not significant).

Conclusion

The presence of liver cirrhosis was strongly associated with treatment options for patients with HCC but not with the prognosis for a recurrence of HCC or the survival rate following potential curative treatment.

Conflict of interest: none declared. Financial support: none declared.

Samenvatting

Doel

Vaststellen van de invloed van de aanwezigheid van levercirrose op beleidskeuzen en uitkomsten van de behandeling van patiënten met een hepatocellulair carcinoom (HCC).

Opzet

Retrospectief.

Methode

Statusonderzoek van alle HCC-patiënten die in de periode 2000-2007 werden behandeld in het Erasmus MC, Rotterdam. Analyse vond plaats van de behandelingen, en de ziektevrije en totale overleving werden berekend.

Resultaten

In de studieperiode werd bij 461 patiënten HCC gediagnosticeerd. Cirrose was aanwezig bij 295 (64%) patiënten. Behandeling met curatieve intentie vond plaatst door partiële leverresectie, orthotope levertransplantatie of radiofrequente ablatie en bleek mogelijk bij 184 patiënten. De groep zonder cirrose bevatte meer vrouwen (38% versus 18%) (p < 0,001), minder chronische infecties van hepatitis B of C (34% versus 74%) (p < 0,001) en tumoren met een grotere diameter (mediaan 80 mm (uitersten: 3-227) versus mediaan 35 mm (uitersten: 8-200)) (p < 0,001) dan de groep patiënten met cirrose. Patiënten zonder cirrose werden vaker behandeld middels partiële leverresectie (37% versus 10%) (p < 0,001) en minder vaak middels levertransplantatie (1% versus 13%) (p < 0,001) of radiofrequente ablatie (5% versus 16%) (p = 0,001). Bij een mediane follow-up van 31 maanden (uitersten: 1-108) werd zonder stratificatie naar behandeling een 3-jaarsoverleving met en zonder cirrose van 32% respectievelijk 30% gevonden (verschil niet significant). Ingedeeld naar curatieve behandeling hadden patiënten met en zonder cirrose een 3-jaaroverlevingsduur van 54 en 59% (verschil niet significant). Recidief-HCC zonder cirrose trad op bij 39% van de patiënten, waarvan 31% in het eerste jaar. Recidief-HCC met cirrose trad op bij 37% van de patiënten, waarvan 23% in het eerste jaar (verschil niet significant).

Conclusie

De aanwezigheid van levercirrose hing samen met de keuze van behandeling van HCC, maar niet met de prognose voor wat betreft het optreden van recidief-HCC of de overleving na potentieel curatieve behandeling.