Feitenvrije politiek en cijfermist

700 miljoen pond zou het gezondheidszorgtoerisme uit de EU de Britten kosten, riepen de Brexiteers de laatste weken. Grove leugens, schreven de ‘remainers’. Bovendien zou de zorg waarschijnlijk vastlopen bij een Brexit door een enorm tekort aan artsen en verpleegkundigen. ‘De National Health Service (NHS) zou dan’, volgens de voormalige premier John Major, ‘zo veilig zijn als een hamster in de bek van een hongerige python.’ Ook de baas van de NHS was tegen een Brexit. Maar voorstanders bleven beweren dat een vertrek elke week maar liefst 350 miljoen pond zou opleveren. Allemaal demagogie en ‘fact-free politics’? Wie gewonnen heeft weet ik op het moment van het schrijven van dit redactioneel niet, en wie gelijk heeft ook niet.

6000 km verderop is de verwarring net zo groot. Trump lichtte kort geleden zijn plannen met de gezondheidszorg in de Verenigde Staten toe. Hij beloofde ObamaCare op dag 1 in te gaan trekken, maar wil ook transparantie over prijzen van aanbieders, import van goedkopere medicijnen, het besef dat ‘big pharma’ een publieke taak heeft en meer keus tussen verzekeraars. Een merkwaardige mengeling van vrije markt en regulatie dus. Hoe hij dat gaat financieren is onbekend. Clinton daarentegen verdedigt ObamaCare en vindt toegankelijke zorg een mensenrecht. Zorg zal hoe dan ook tot 8 november 2016 een belangrijk twistpunt zijn met heel, heel veel nauwelijks te controleren cijfers.

37 zetels in de peilingen voor Wilders. De voorman van de virtueel grootste partij van Nederland roept dat de zorg hier veel beter kan als we asielzoekers buiten de deur houden. Met de kosten van asielzoekers kunnen we volgens de huidige rijksbegroting feitelijk 2-3 dagen zorg betalen. Andere partijen roepen ook dat er steeds minder geld naar de zorg is gegaan, terwijl de kosten toch echt toenamen. Demagogie en feitenvrije politiek vind je dus niet alleen westwaarts.

Als huisarts was ik jarenlang de poortwachter van de zorg, zoals Peter Groenewegen in zijn commentaar schrijft (D88). Samen met andere huisartsen hield ik boeven buiten en brave burgers binnen de zorg. Bovendien pasten wij op ieders portemonnee. Nou ja, dat dachten we altijd. Hans Hoogervorst, ex-minister, had de marktwerking nog niet ingevoerd of ook bij ons stegen de zorgkosten, zodat we – in verhouding tot ons bruto binnenlands product – nu bijna de duurste zorg ter wereld hebben.

Is de poort lek of is de poortwachter beneveld? Dat geloof ik niet. De poortwachters hebben gewoon weinig invloed op de totale kosten. We hebben de zorg overgeleverd aan marktpartijen en daar wordt die nu eenmaal nooit goedkoper van. Gezondheidszorgsystemen zijn per definitie chaotisch en causale verbanden tussen kosten en kwaliteit zijn er altijd in dichte mist verborgen. Hier in Nederland, in de VS, in UK, overal. Daar kan geen schreeuwende politicus helderheid in brengen.