De keiharde realiteit van wellness

De biologische effecten van muziek zijn fascinerend. Wist u bijvoorbeeld dat muziek bloeddrukverlagend werkt? Dat niet alleen, het heeft dit effect bij zowel mensen als dieren, zo blijkt onder meer uit experimenten bij hypertensieve ratten. En om de fascinatie compleet te maken: het sóórt muziek maakt uit. Klassieke muziek werkt bijvoorbeeld beter dan ABBA, en bínnen de klassieke muziek zijn er ook reproduceerbare verschillen. Zo blijkt Mozart, zélfs bij ratten, het sterkste antihypertensivum. Men noemt dit wel ‘het Mozart-effect’. Prachtig toch, ook al houdt u misschien meer van Bach? Ook perioperatieve pijn en angst kunnen gunstig beïnvloed worden door muziek, zelfs als deze alleen tijdens narcose wordt ‘toegediend’, zo wordt uitgelegd in D3186.

De invloed van omgevingsfactoren op niet alleen het subjectieve welbevinden van patiënten, maar ook harde parameters van genezingstendens, gaat verder dan geluid. De inrichting van het ziekenhuis, de verlichting, het uitzicht: tal van omgevingsfactoren dragen bij aan wat men tegenwoordig ook wel ‘healing environment’ noemt (D3160 en D3420).

Een belangrijke vraag is of dit allemaal boterzachte behaagkunde is, of harde medisch-biologische wetenschap. Ik herinner me een gesprek met een bestuurslid van de Nederlandse Vereniging tegen Kwakzalverij, een paar jaar terug. We spraken over omgevingseffecten, zoals het effect van muziek op pijn. Betrokkene was hier heel expliciet over: ‘dit is wellness en hoort niet thuis in de medische wetenschap’. Dezelfde vereniging verzette zich dan ook tegen de besteding van publiek geld voor wetenschappelijk onderzoek naar context en omgevingsfactoren.

Volgens mij is dit een wereldvreemd standpunt. Al zóuden omgevingseffecten placebo zijn, dan doen we er nog steeds goed aan te onderzoeken welke het meest effectief zijn en welke minder effectief. Zowel de optimalisatie van placebo- als de beperking van nocebo-effecten (D662) zijn prima in gerandomiseerd onderzoek te toetsen. Maar goed, misschien ben ik wel meer kwakzalver dan ik denk.