Ciprofloxacine vergeleken met co-trimoxazol voor de behandeling van acute ongecompliceerde pyelonefritis bij vrouwen

Bij de behandeling van infecties moet men antibiotica gedurende voldoende lange tijd geven om de micro-organismen te vernietigen of zodanig in aantal te doen verminderen, dat het afweersysteem de overblijvende onschadelijk kan maken. Hoelang antibiotica daadwerkelijk moeten worden gegeven, is slechts van enkele infecties bekend.

In een gerandomiseerd dubbelblind multicentrisch onderzoek bij vrouwen met een ongecompliceerde pyelonefritis werd de effectiviteit van ciprofloxacine 500 mg 2 dd per os gedurende 7 dagen vergeleken met trimethoprim-sulfamethoxazol (co-trimoxazol) 800/160 mg 2 dd per os gedurende 14 dagen.1 De eerste antibioticagift werd desgewenst intraveneus gegeven (respectievelijk ciprofloxacine of ceftriaxon). Een ongecompliceerde pyelonefritis werd gedefinieerd als een acuut ziektebeeld met flankpijn, koorts en pyurie, bevestigd door een positieve urinekweek. Patiënten met diabetes, een gestoorde afweer of ernstige sepsis werden uitgesloten. De primaire uitkomstmaat was een urinekweek met een kiemgetal van 4/ml (‘midstream’; of 3/ml bij katheterisatie) 4-11 dagen na therapie, en klinische genezing, dit is afwezigheid van noodzaak tot een alternatieve antimicrobiële therapie.

Van 378 geïncludeerde patiënten werden er uiteindelijk 255 geanalyseerd (mediane leeftijd: 24 jaar; ziekteduur: 3 dagen), van wie 127 in de co-trimoxazolgroep. Bij meer dan 90 van de patiënten werd Escherichia coli uit de urine geïsoleerd; 14 patiënten hadden een bacteriëmie. In een ‘intention to treat’-analyse waren de urinekweken na behandeling in de ciprofloxacinegroep in 112/113 gevallen (99) onder het kiemgetal, en was 96 van de patiënten klinisch genezen. In de co-trimoxazolgroep bedroeg dit 90/101 gevallen (89), en was 83 klinisch genezen. De verschillen in uitkomstmaat berustten op 17 patiënten in de co-trimoxazolgroep met een co-trimoxazolresistente E. coli; van deze vrouwen faalden de helft bacteriologisch én klinisch.

De auteurs tonen aan dat een ongecompliceerde pyelonefritis bij vrouwen adequaat behandeld kan worden met een 7-dagenkuur ciprofloxacine of een 2-wekenkuur co-trimoxazol, mits de gevoeligheid voor dit middel vaststaat. Of 1 week co-trimoxazol eveneens volstaat, werd niet onderzocht. Slechts een gering percentage (5,5) van de patiënten had een bacteriëmie, afgezet tegen de 20-30 bacteriëmie bij patiënten met pyelonefritis die in Nederland in het ziekenhuis opgenomen worden. De resultaten lijken dan ook van toepassing op patiënten met pyelonefritis die in Nederland door de huisarts worden behandeld en ze onderschrijven het belang van urinekweek en gevoeligheidsbepaling. Het onderzoek werd mede gesponsord door de fabrikant van ciprofloxacine.