Cell biology.

T.D.Pollard en W.C.Earnshaw, Cell biology. 805 bl., fig., tabellen. Saunders, Philadelphia 2002. ISBN 0-7216-3997-6. Prijs: geb. € 69,54.

Het betreft hier de 1e druk van een boek over celbiologie. Het wordt gekenmerkt door een sterk moleculaire benadering. Het is verdeeld in 8 secties, die elk onafhankelijk van elkaar gelezen kunnen worden. Deze secties betreffen elk één van de belangrijkste aspecten van celstructuur en -functie: (a) moleculen; (b) membranen; (c) genoom, genexpressie en nucleaire organisatie; (d) organelvorming en membraanverkeer; (e) signaaltransductie; (f) adhesie en extracellulaire matrix; (g) cytoskelet en (h) celcyclus.

Moleculaire structuren worden als uitgangspunt genomen om een bepaald aspect van de cellulaire structuur en functie te behandelen. De meeste secties beginnen dan ook met een beschrijving van de moleculen die voor het betreffende onderdeel van de celbiologie het relevantst zijn. Het boek heeft een behoorlijke diepgang, maar is desondanks goed leesbaar. De illustraties zijn fraai en verhelderend. De verschillende hoofdstukken zijn over het algemeen homogeen opgebouwd en verwijzen op plezierige wijze naar elkaar. Klein minpuntje is het ontbreken van paginanummers bij de verwijzingen.

Aan het eind van een paragraaf over een bepaald cellulair mechanisme staat vaak een voorbeeld van een ziekte met een stoornis in het betreffende mechanisme, waarbij wordt uitgelegd hoe deze (vaak moleculaire) stoornis leidt tot de gestoorde functie van een orgaan of weefsel. Dit betreft vaak aandoeningen die men in de praktijk zelden zal tegenkomen. De voorbeelden illustreren vooral hoe een afwijking in één molecuul kan leiden tot een ernstig gestoorde functie van een orgaan of weefsel. Ook worden voorbeelden gegeven hoe farmacologisch bepaalde cellulaire functies beïnvloed kunnen worden.

Hoe verhoudt zich dit boek met andere soortgelijke boeken? Nog niet zo lang geleden is de nieuwe ‘dikke’ Alberts verschenen, Molecular biology of the cell, waarover in deze rubriek reeds gerapporteerd is (2002:2219). Het is niet eenvoudig om de kwaliteit van dat celbiologieboek te verbeteren, dat algemeen als standaardwerk geldt voor het betreffende vakgebied. Maar Cell biology van Pollard en Earnshaw is niet alleen fraaier geïllustreerd, het is ook homogener, zowel qua opbouw van de secties en de hoofdstukken als qua diepgang van de hoofdstukken. Dit komt de overzichtelijkheid en daarmee de didactische kwaliteit ten goede. In het boek van Alberts worden twee hoofdstukken gewijd aan immunologie, die eigenlijk niet thuishoren in een celbiologieboek. In Cell biology worden bij celbiologische principes dikwijls voorbeelden gebruikt van immunologische processen, zonder dat daar een apart hoofdstuk aan gewijd wordt. Molecular biology of the cell is twee keer zo dik als het boek van Pollard en Earnshaw, terwijl over bepaalde onderwerpen dit laatste boek informatiever is. Er is door Pollard en Earnshaw een uitstekende selectie gemaakt van relevante gegevens. Er ontbreken natuurlijk altijd wel belangrijke onderwerpen, maar dat geldt voor beide uitgaven. In beide boeken worden bijvoorbeeld chemokinereceptoren niet behandeld, die toch een belangrijke groep moleculen vormen in cellulaire functies.

Al met al is Cell biology een uitstekend celbiologieboek, geschikt voor allen die belangstelling hebben voor celbiologische processen en de spectaculaire ontwikkelingen op dat gebied van de laatste jaren. Het kan als naslagwerk dienen, maar is ook heel geschikt als introductie in het vakgebied. Is het ook geschikt als leerboek? Dit werd onderzocht door één van de recensenten (A.C.), vijfdejaarsstudent geneeskunde. Zij heeft daartoe Cell biology vergeleken met de dunne Alberts. Haar conclusies zijn dat Cell biology een minder geschikt leerboek voor geneeskundestudenten is dan de dunne Alberts. De geboden informatie is te gedetailleerd, de bladzijden zijn ‘te vol’, en het taalgebruik te lastig, waardoor de stof moeilijk te bestuderen is. Bovendien biedt Molecular biology of the cell, in tegenstelling tot Cell biology, extra hulp aan studenten (samenvattingen aan het eind van elk hoofdstuk, verklarende begrippenlijst, vragen om kennis en begrip te toetsen) en docenten (cd-rom). Pluspunten van Cell biology (mooie illustraties, harde kaft, vermelding van relatie met ziekten) wegen niet op tegen de uitstekende bestudeerbaarheid van de dunne Alberts.