CBO-richtlijnen over diagnostiek, behandeling en preventie van complicaties bij diabetes mellitus: retinopathie, voetulcera, nefropathie en hart- en vaatziekten

- Early detection and adequate treatment of complications of diabetes mellitus (DM) are important for many patients in maintaining independence and ability to work.

- Diabetic retinopathy cannot be prevented. Limitation of damage is possible by aiming for normoglycaemia and normotension.

- While exudative as well as proliferative retinopathy can occur without any visual symptom, regular ophthalmological examination is necessary for timely laser coagulation.

- Fundus photography for screening is applicable under certain conditions; fluorescence angiography can be useful in patients with ununderstood deterioration of visual acuity or diabetic maculopathy.

- In many patients foot disease can be prevented by simple measures: examining the foot at least once a year, recognition of the foot with a high level of risk, education of patient and family, adapted shoes and preventive foot care.

- Treatment of a foot ulcus consists of relief of mechanical pressure, repair of disturbed skin circulation, treatment of infection and oedema, optimal metabolic control, frequent local wound care and education. Patients with a diabetic foot have to be thoroughly followed up for the rest of their lives.

- For patients with diabetic nephropathy cardiovascular complications are the main causes of morbidity and mortality.

- Of all patient with DM older than 10 years urine has to be examined for loss of albumin at least once a year.

- Treatment of nephropathy consists of non-smoking, sufficient physical exercise, reduction of overweight, well-composed nutrition and particularly treatment of hypertension.

- Diagnosting cardiovascular diseases in patients with DM is in principle the same as for other patients.

- Treatment of hypercholesterolaemia has to be based on an absolute risk of 20 for cardiovascular disease in the following 10 years. The limit for treatment will be reached earlier in the presence of microalbuminuria, persistent high HbA_1c > 8,5, triglycerid concentration > 2,0 mmol/l, or a positive family history with myocardial infarction < 60 years.

- In proven cardiovascular disease one needs to strive for optimalisation of the glucose metabolism, non-smoking and if necessary drug therapy.

Samenvatting

- Vroege opsporing en adequate behandeling van complicaties van diabetes mellitus (DM) betekenen voor veel patiënten behoud van zelfstandigheid en arbeidsgeschiktheid.

- Diabetische retinopathie is niet te voorkomen. Wel is beperking van de schade mogelijk door normoglykemie en normotensie na te streven.

- Omdat zowel exsudatieve als proliferatieve retinopathie kunnen ontstaan zonder visusklachten, is regelmatige oogheelkundige controle noodzakelijk om tijdig de indicatie voor lasercoagulatie te stellen.

- Fundusfotografie is als screeningsonderzoek toepasbaar onder bepaalde voorwaarden; fluorescentieangiografie kan zinvol zijn bij patiënten met onbegrepen visusdaling of diabetische maculopathie

- Voetulcera kunnen bij veel patiënten voorkomen worden door eenvoudige maatregelen: minimaal eenmaal per jaar onderzoek van de voet, identificatie van patiënten met voeten waarbij het risico is verhoogd, educatie van patiënt en familie, aangepast schoeisel en preventieve voetzorg

- De behandeling van voetulcera bestaat uit mechanische drukontlasting, herstel van gestoorde huidcirculatie, behandeling van infectie en oedeem, optimale metabole controle, frequente lokale wondverzorging en educatie. Na een ulcus moet de patiënt levenslang onder controle blijven.

- Bij patiënten met diabetische nefropathie zijn cardiovasculaire complicaties de belangrijkste oorzaken van morbiditeit en sterfte.

- Van alle patiënten met DM ouder dan 10 jaar dient tenminste eenmaal per jaar de urine te worden onderzocht op albumineverlies.

- De behandeling van nefropathie bestaat uit: niet-roken, voldoende lichaamsbeweging, vermindering van eventueel overgewicht, goed samengestelde voeding en vooral behandeling van hypertensie.

- De diagnostiek van hart- en vaatziekten bij patiënten met DM is in principe hetzelfde als die bij andere patiënte

- De behandeling van hypercholesterolemie dient gebaseerd te zijn op een absoluut risico van 20 op hart- en vaatziekten in de volgende 10 jaar. Die grens wordt eerder bereikt bij aanwezigheid van andere risicofactoren zoals microalbuminurie, persisterend hoog HbA_1c > 8,5, triglycerideconcentratie > 2,0 mmol/l, of een belaste familieanamnese met myocardinfarct < 60 jaar

- Bij aangetoonde cardiovasculaire ziekte dient men te streven naar optimalisering van de glucosestofwisseling, niet-roken en eventueel medicamenteuze behandeling.