‘Cannabis beïnvloedt breinontwikkeling pubers’

Cannabisgebruik tijdens de adolescentie is gerelateerd aan een verstoorde ontwikkeling van de corticale hersengebieden, met name prefrontaal. Dat is de conclusie van een internationaal consortium van onderzoekers op basis van een longitudinale MRI-studie (JAMA Psychiatry. 2021; online 16 juni). Inzicht in de effecten van cannabis op de neuronale ontwikkeling is van belang, gezien het feit dat er wereldwijd steeds meer initiatieven zijn om recreatief gebruik te legaliseren.

De onderzoekers maakten gebruik van gegevens uit de IMAGEN-studie, een cohortstudie uitgevoerd in 8 Europese steden naar de invloed van biopsychosociale factoren op de hersenontwikkeling van adolescenten. Zij selecteerden hieruit 799 pubers die bij aanvang van de studie hadden aangegeven nooit cannabis te hebben gebruikt en van wie zowel op baseline als na 5 jaar follow-up MRI-beelden en gedragsgegevens beschikbaar waren. Bij aanvang van de studie was de gemiddelde leeftijd 14,4 jaar en 43,7% was man. In een longitudinale analyse bekeken de onderzoekers in welke mate cannabisgebruik tijdens de follow-upperiode van 5 jaar gerelateerd was aan veranderingen in de dikte van de cerebrale cortex. Zij onderzochten hierbij of het normale proces van het dunner worden van de cortex bij toenemende leeftijd versneld werd door cannabisgebruik.

Uit de analyses bleek dat cannabisgebruik met name in de prefrontale gebieden gerelateerd was aan versneld dunner worden van de cortex. Hoe meer cannabis de adolescenten gebruikt hadden, hoe groter de afname was. Ook zagen de onderzoekers dat het versneld dunner worden van de cortex rechts-prefrontaal gerelateerd was aan toename van impulsiviteit. Tot slot legden de onderzoekers deze uitkomsten naast die van een PET-studie die eerder verricht was bij een andere groep jongvolwassenen. Uit deze vergelijking bleek dat de gebieden die in hun MRI-analyse een cannabisgerelateerde versnelde afname van de cortexdikte lieten zien, volgens de PET-scan gebieden waren met een hoge cannabinoïde-1-receptorbeschikbaarheid. Deze bevinding vormt een extra aanwijzing voor een causale relatie tussen cannabisgebruik en een versnelde afname van de cortexdikte.

Een belangrijke kanttekening bij de studie is echter dat de onderzoekers cannabisgebruik vaststelden middels zelfrapportage. Het zou best kunnen dat de deelnemende pubers hier niet helemaal eerlijk over zijn geweest.

Jean-Paul Selten, bijzonder hoogleraar Sociale Exclusie en Psychiatrische Stoornissen aan de Universiteit van Maastricht, zegt in reactie op het onderzoek: ‘Eindelijk een grote longitudinale studie met bevindingen die een duidelijke taal spreken. Wat is er erger dan schade aan de hersenschors op jonge leeftijd?’ Hij acht de kans dat er sprake is van omgekeerde causaliteit – gebruik van cannabis als gevolg van een abnormale ontwikkeling van het brein – hiermee klein geworden.

‘Voor de verdedigers van cannabis is het nu wel erg moeilijk geworden om nog vol te houden dat het middel niet verantwoordelijk zou zijn voor de IQ-daling bij gebruikers die andere studies constateerden. Er zijn ook steeds meer aanwijzingen dat het gebruik kan leiden tot een schizofrene stoornis die niet meer overgaat, ook al stop je ermee. Laten we het gebruik verder terugdringen.’