Bicarbonaat helpt soms bij metabole acidose op de IC

Waarom dit onderzoek?

Metabole acidose komt frequent voor bij ernstig zieke patiënten op de IC. Intraveneuze toediening van natriumbicarbonaat (NaHCO3) kan de pH van het bloed verhogen, maar dat dat ook de hemodynamiek verbetert en daarmee de mortaliteit verlaagt, is nog altijd omstreden.

Onderzoeksvraag

Verlaagt het toedienen van NaHCO3 bij IC-patiënten in de vroege fase van een metabole acidose de mortaliteit en de incidentie van tenminste één falend orgaansysteem?

Hoe werd dit onderzocht?

In dit Franse multicentrisch, ‘open-label’, gerandomiseerd, gecontroleerd onderzoek werden 389 volwassen IC-patiënten binnen 48 h na IC-opname met ernstige metabole acidose (pH ≤ 7,20) ofwel behandeld met afgemeten hoeveelheden NaHCO3 4,2% om de pH te verhogen en te stabiliseren op ≥ 7,30 ofwel niet behandeld met NaHCO3. De primaire uitkomstmaat was een combinatie van mortaliteit op dag 28 en tenminste één falend orgaansysteem op dag 7 op de IC.

Belangrijkste resultaten

Er was geen verschil in primaire uitkomst tussen de groep die NaHCO3 kreeg en de controlegroep (66 vs. 71%; p = 0,24). Echter, in een vooraf gedefinieerde groep patiënten met matig tot ernstig gestoorde nierfunctie, (‘acute kidney injury network’(AKIN)-score 2-3 (n = 182)) kwam de primaire uitkomst minder vaak voor in de NaHCO3-groep ten opzichte van de controlegroep (70 vs. 82%; p = 0,0462). Bovendien was de behoefte aan nierfunctievervangende therapie op de IC lager in de NaHCO3-groep dan in de controlegroep. Dit gold voor zowel de hele studiepopulatie (35 vs. 52%; p < 0,0001) als voor de vooraf gedefinieerde AKIN-groep (51 vs. 73%; p = 0,0020).

Consequenties voor de praktijk

Toediening van NaHCO3 had geen effect op de primaire uitkomstmaat voor de hele studiepopulatie, maar wel voor patiënten met een metabole acidose in combinatie met een gestoorde nierfunctie: zij hadden een betere overleving en minder behoefte aan nierfunctievervangende therapie.

Om iedere IC-patiënt met ernstige metabole acidose en nierinsufficiëntie vanaf nu NaHCO3 voor te schrijven, vraagt echter meer onderzoek. Zo maakte deze studie geen onderscheid tussen verschillende oorzaken van de metabole acidose. Er is niet onderzocht wat de invloed was van de mechanische beademing en in plaats van de berekende behoefte aan NaHCO3 werden afgemeten hoeveelheden toegediend. Behandeling van de oorzaak blijft voorlopig de belangrijkste stap in de behandeling van metabole acidose.