Bevolkingsonderzoek

In Nederland houden we van screenen. Regelmatig een strijkje van de baarmoederhals, de borsten die van tijd tot tijd op de foto worden gezet, onderzoek naar gehoor bij pasgeborenen en sinds kort opsporing van darmkanker. Vooral deze laatste loot aan de screeningsboom blijft de gemoederen bezighouden. De gedachte is dat je door endoscopisch onderzoek van de dikke darm poliepen kunt opsporen die uit kunnen groeien tot darmkanker. Het endoscopisch verwijderen van deze poliepen zou de kans op darmkanker verlagen en daarmee goed zijn voor ons welzijn. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de situatie in Duitsland, waar je als patiënt direct een coloscopie kunt krijgen, hebben wij in Nederland voor een tweetrapsraket gekozen. Eerst een ontlastingstest, en als die positief is, kun je in aanmerking komen voor een coloscopie.

In Nederland zijn we enige maanden bezig met het bevolkingsonderzoek en hebben we al wat ervaring opgedaan. Duidelijk is dat de organisatie ervan een enorme klus is. Niet alleen het versturen en verwerken van al die ontlastingstesten en het verdelen van de patiënten over de endoscopiecentra, maar zeker ook het coloscopisch onderzoek. We hebben ervoor gekozen om coloscopie door mdl-artsen in ziekenhuizen te laten doen, naast de reguliere patiëntenzorg. Dat is voor een relatief kleine beroepsgroep een geweldige uitdaging, en het afstemmen van vraag en aanbod van coloscopie is spannend. Natuurlijk verloopt niet alles gladjes. We hebben zorgverzekeraars die selectief winkelen, terwijl ze heel goed weten dat alle endoscopiecapaciteit hard nodig is. In het debat over de ontlastingstesten wordt het hard gespeeld, waarbij het predicaat ‘Fyra-test’ niet wordt geschuwd.

Maar wat heeft het nu opgeleverd? In de groep 75- en 76-jarigen die we hebben gescopieerd in het Radboudumc was de opbrengst hoog. Ruim de helft had grote poliepen en zo’n 10% had zelfs al een vroege vorm van darmkanker. Ook hebben mdl-artsen het bevolkingsonderzoek aangegrepen om de kwaliteit van hun coloscopie onder de loep te nemen. Wat is een goede coloscopie? Daarvoor is nu een aantal criteria vastgesteld, en wil je scopiëren voor het bevolkingsonderzoek, dan moet je het coloscopierijbewijs halen. Dat heeft voor de nodige beroering gezorgd, want geen dokter wordt graag op de vingers gekeken. Maar het doel is duidelijk: de patiënt moet er beter van worden en dat lijkt zowaar te gaan lukken. Marloes Elferink en collega’s schetsen in dit nummer de achtergrond van het bevolkingsonderzoek en voorspellen dat we hierdoor darmkanker in een eerder stadium zullen opsporen en dat de sterfte aan darmkanker zal afnemen (A7699). Dat doel is nog lang niet bereikt, maar ik hoop dat we deze stellingen, met de enorme inspanning die nu wordt geleverd, over een aantal jaar kunnen bewijzen.