Tamoxifen en gynaecologische bijwerkingen

- Tamoxifen has both agonistic and antagonistic effects on the female genital tract, depending on the ambient oestradiol concentration and the menopausal status of the patient.

- In postmenopausal women tamoxifen has an oestrogen agonistic effect on the vaginal epithelium, the uterine myometrium and the endometrium. It may induce benign cystic hyperplasia of the endometrial stroma and cause an increase in polyp formation. The risk of endometrial cancer increases 2-3-fold after an exposure of up to 5 years. In asymptomatic tamoxifen users, gynaecological surveillance is not recommended. However, if there is postmenopausal bleeding, then transvaginal ultrasonography and histology of the endometrium are indicated. Tamoxifen can aggravate hot flushes and have a negative effect on sexual function.

- In premenopausal women, tamoxifen may induce ovarian cysts resulting in high serum-oestradiol levels. Oligomenorrhoea and amenorrhoea will occur in half of the patients. Tamoxifen has an antagonistic effect on the endometrium in premenopausal women and is associated with hot flushes and impaired sexual functioning. Teratogenic effects on the foetus have been described.

- Despite its gynaecological side effects, the benefits of tamoxifen in breast-cancer treatment outweigh the risks. Patients need to be informed about these side effects. Irregular or postmenopausal blood loss must always be reported to the treating physician.

Samenvatting

- Tamoxifen heeft zowel oestrogeen-agonistische als -antagonistische effecten op de vrouwelijke genitalia, afhankelijk van de serumoestrogeenspiegels en de menopauzale status van de patiënt.

- In de postmenopauze heeft tamoxifen een agonistisch effect op het vagina-epitheel, het myometrium en het endometrium. In het endometrium worden multicysteuze stromale hyperplasie en een toename van poliepen waargenomen. Bij gebruik gedurende maximaal 5 jaar is er een 2-3-voudig verhoogd risico op het ontstaan van endometriumcarcinoom. Routinematig echografisch endometriumonderzoek bij tamoxifengebruiksters zonder symptomen wordt afgeraden vanwege het hoge percentage fout-positieve bevindingen. In geval van postmenopauzaal bloedverlies zijn vaginale echoscopie en histologisch onderzoek van het endometrium geïndiceerd. Tamoxifen kan opvliegers doen toenemen en een negatief effect hebben op het seksueel functioneren.

- Bij premenopauzale vrouwen kan tamoxifen ovariële cysten induceren, samengaand met verhoogde oestradiolproductie. De helft van de patiënten wordt oligo- of amenorroïsch. Bij premenopauzale vrouwen heeft het een anti-oestrogeen effect op het endometrium. Het kan opvliegers, vaginale droogheid en verminderde libido veroorzaken. In de zwangerschap is het middel mogelijk teratogeen.

- Tamoxifen heeft een aantal gynaecologische bijwerkingen, maar bij de behandeling van mammacarcinoom overwegen de voordelen. Goede patiëntenvoorlichting over de bijwerkingen is aangewezen. Irregulair of postmenopauzaal bloedverlies moet worden gemeld bij de behandelend arts.