Screeningsprogramma voor vaatziekte voorkomt sterfte

Waarom dit onderzoek?

Bij vroegtijdige herkenning van abdominale aneurysmata, perifeer vaatlijden en hypertensie zijn preventieve behandelopties beschikbaar. Het is onbekend of screening op deze aandoeningen op populatieniveau effectief is.

Onderzoeksvraag

Wat is het effect van een screeningsprogramma voor vaatziekte op sterfte onder mannen van 65-74 jaar oud?

Hoe werd dit onderzocht?

Alle 50.156 mannen van 65-74 jaar in Centraal-Denemarken werden gerandomiseerd naar screening (n = 25.078) of geen screening (n = 25.078). De screeningsgroep werd uitgenodigd voor een bloeddrukmeting, enkel-arm-indexbepaling en echografische meting van de maximale diameter van de abdominale aorta. Als hierbij afwijkende uitslagen werden gevonden, werd de deelnemer doorverwezen en behandeld volgens de geldende richtlijnen. De primaire uitkomstmaat was sterfte gedurende 5 jaar na randomisatie, zoals geregistreerd in het nationale doodsoorzakenregister.

Belangrijkste resultaten

74,7% van de genodigden nam deel aan het screeningsprogramma. Bij 3,3% van hen werd een abdominaal aneurysma vastgesteld, bij 10,9% perifeer vaatlijden en bij 10,5% niet eerder gediagnosticeerde hypertensie. De hazardratio voor sterfte was 0,93 (95%-BI: 0,88-0,98) ten gunste van screening. Per voorkómen sterfgeval waren 169 mensen uitgenodigd voor screening.

Consequenties voor de praktijk

Op basis van deze methodologisch goed uitgevoerde studie moet worden overwogen om dit screeningsprogramma in zijn geheel ook in Nederland in te voeren. Of de sterftereductie verklaard wordt door het stimuleren van een gezonde leefstijl, stoppen met roken, het geven van medicatie of tijdige chirurgische interventie is feitelijk niet van belang; waarschijnlijk gaat het om een combinatie hiervan. Het gunstige effect van screening kan daarom niet worden toegeschreven aan een van de afzonderlijke componenten van het screeningsonderzoek. In vergelijking met screeningsprogramma’s voor bijvoorbeeld borst- of darmkanker was er een lager aantal screeningsonderzoeken per voorkómen sterfgeval noodzakelijk. Het effect kan op de langere termijn mogelijk nog groter zijn, gezien de uitgestelde voordelen van preventie. De Nederlandse situatie lijkt in veel opzichten op de Deense. Zo is het percentage rokers in Nederland vergelijkbaar. Wel zou het verplicht eigen risico in Nederland een drempel kunnen vormen om deel te nemen aan screening. Omdat dit de eerste gerandomiseerde studie is op dit gebied, weten we niet of de resultaten ook van toepassing zijn op vrouwen en of screening ook zinvol is in andere leeftijdsgroepen. Cijfers over de kosteneffectiviteit van het preventieprogramma moeten nog gepubliceerd worden.