Q-koorts in Nederland: 2008 en verwachting voor 2009

In 2007 and 2008 the Netherlands experienced a Q fever epidemic, with 196 and 906 confirmed cases respectively, predominantly in the south eastern part of the country. In previous years 22 farms with dairy goats reported having Q fever symptoms, i.e. spontaneous abortion.
In 2008 the Ministry of Agriculture, Nature and Food Quality instituted a set of measures to reduce transmission from goats to humans: making Q fever a notifiable disease, instituting hygiene regulations regarding manure processing, and offering voluntary vaccination of dairy goats in the area.
As of 2 February 2009 more extensive measures were put in place, consisting of obligatory vaccination of all dairy goats and sheep in a 45 kilometre area around the village of Uden and the whole province of Northern Brabant, and obligatory hygienic precautions for all dairy goat and sheep herds all over the country, and for rodent control, manure handling, and human-goat contact.
The transmission hypothesis focuses on airborne transmission, especially in specific weather conditions, i.e. dry and warm weather.
In 2009 new human infections are expected in the same and surrounding areas. Alertness in primary and secondary care institutions is required all over the country. Municipal Health Services are well informed on the local Q fever situation, both regarding humans and animals, and are responsible for communication with health care professionals in the region.

Samenvatting

In 2007 en 2008 deed zich in Nederland een epidemie van Q-koorts voor met resp. 196 en 906 bevestigde ziektegevallen, vooral in het zuidoosten van het land. De afgelopen jaren rapporteerden 22 melkgeitenhouderijen verschijnselen van Q-koorts, namelijk abortus. 
In 2008 heeft het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een aantal maatregelen genomen om de transmissie van geiten naar de mens te beperken: Q-koorts werd een meldingsplichtige ziekte, hygiënische regels werden gesteld aan de mestverwerking en vrijwillige vaccinatie van melkgeiten werd aangeboden.
Per 2 februari 2009 werden uitgebreidere maatregelen getroffen, met verplichte vaccinatie van alle melkgeiten en -schapen in een straal van 45 km rond Uden en in heel Noord-Brabant, verplichte hygiënische voorzorgen voor alle melkgeiten en -schapenkudden in heel het land, controle van knaagdieren, behandeling van mest, en mens-geitcontact.
De transmissiehypothese concentreert zich op aerogene overdracht, vooral bij droog en warm weer.
In 2009 worden nieuwe ziektegevallen bij de mens verwacht in dezelfde en de omliggende streken. In heel het land dient men alert te zijn in eerste- en tweedelijnsgezondheidszorginstellingen. De GGD’s zijn goed geïnformeerd over de lokale Q-koortssituatie, zowel wat de dieren als de mensen betreft en zijn verantwoordelijk voor de communicatie met de behandelaars in de regio.

Artikelinformatie

30 maart 2009

In print verschenen in

week 14 2009

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:A370

Vakgebied

Publieke gezondheidszorg

Microbiologie

Longziekten

Auteursinformatie

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Centrum Infectieziektebestrijding, Bilthoven.

Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding: dr. J.E. van Steenbergen, arts Maatschappij en Gezondheid en epidemioloog; T. Oomen, beleidsmedewerker.

Laboratorium voor Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie: dr. Y. van Duijnhoven, epidemioloog.

Wageningen Universiteit en Researchcentrum, Centraal Veterinair Instituut, cluster Algemene Bacteriologie en Visziekten, divisie Bacteriologie & TSE’s, Lelystad.

Drs. H.J. Roest, dierenarts.

GGD Hart voor Brabant, ’s-Hertogenbosch.

Drs. C.J. Wijkmans, arts Maatschappij en Gezondheid.

Gezondheidsdienst voor Dieren, Deventer.

Dr. P. Vellema, dierenarts.

Voedsel en Waren Autoriteit, Den Haag.

Dr. O. Stenvers, dierenarts.

Contact T. Oomen (ton.oomen@rivm.nl)

Verantwoording

Ter voorbereiding van de bestrijding van Q-koorts in 2009 werd een deskundigenberaad gehouden, waarin naast de auteurs zitting hadden: Lothar Züchner (VWA), Mirjam Nielen (Faculteit Diergeneeskunde Utrecht), Christianne Bruschke en Wim Pelgrim (ministerie LNV), Marleen Kraaij- Dirkzwager (ministerie VWS), Toon van Hoof (Land en Tuinbouw Organisatie, LTO), Wim van der Hoek en Roel Coutinho (CIb-RIVM).
Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld.
Aanvaard op 19 februari 2009