In de rubriek ‘Leerartikel’ beantwoorden experts veelvoorkomende vragen over een bepaald onderwerp. Test je kennis met de onlinetoets.
Toets voor nascholing
Aan dit leerartikel is een toets gekoppeld waarmee je nascholingspunten kan verdienen. De toets is beschikbaar tot 26 oktober 2025.
Overzicht van te behalen accreditatiepunten
| Specialisme | Punt(en) |
|---|---|
| Alle BIG-erkende specialismen | 1 |
- Deze toets geldt voor alle BIG-erkende specialismen en levert je 1 nascholingspunt op. De toets is geaccrediteerd door ABAN, NAPA, KNMP en NVZA.
- De toets telt mee binnen en buiten het eigen vakgebied voor medisch specialisten, huisartsen, sociaal geneeskundigen,specialisten ouderengeneeskunde, apothekers en physician assistants. De accreditatie geldt niet voor verpleegkundig specialisten.
- De toewijzing van punten verloopt via PE-online (het herregistratiesysteem) na het invullen van je BIG-nummer.
Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) komt veel voor in de dagelijkse praktijk van de huisarts, mdl-arts en internist. De weg van diagnose tot succesvolle behandeling is vaak een uitdaging, gezien de variërende klachtenpresentatie, multifactoriële pathofysiologie en de vele therapeutische opties, die slechts bij een deel van de patiënten effectief zijn. In dit leerartikel bespreken we de diagnose en behandeling van PDS, met de specifieke focus op de centrale rol van de eerstelijnszorg hierin.
Klachtenpatroon en definitie
Afhankelijk van welke diagnostische criteria worden gebruikt, komt PDS voor bij 5-10% van de bevolking.1 PDS is een syndroom waarbij een multifactoriële pathofysiologie ten grondslag ligt aan de klachten. Het syndroom wordt gedefinieerd als een aandoening van de darm-herseninteractie.2 Er is geen aanvullend onderzoek waarmee PDS kan worden aangetoond. Tegenwoordig wordt de diagnose gesteld op basis van de Rome IV-criteria, waarbij buikpijn met een wisselend of veranderd ontlastingspatroon op de voorgrond staat (tabel 1)…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
PDS
Beste auteurs,
Aangaande het artikel over PDS.
Wat is het verschil tussen een verandering van frequentie en/of consistentie van de ontlasting (Rome criteria) en een veranderd ontlastingpatroon >2 weken wat dan eventueel een alarmsymptoom zou moeten zijn volgens het algoritme in figuur 1? Is het één veranderlijker dan het ander?
reactie auteurs
Het onderscheid tussen beiden kan inderdaad lastig zijn. Het gaat in de praktijk vaak om het gehele plaatje. Bij een jonge vrouw met al 4 jaar buikpijn en obstipatie, waarbij de buikpijn oplucht na defecatie, staat IBS al snel bovenaan de differentiaal diagnose. Meldt een 65-jarige man zich met sinds 4 weken frequentere ontlasting zonder heel duidelijke relatie met buikpijn, zou ik dit eerder als een alarmsymptoom beschouwen. Maar in andere gevallen kan dit onderscheid lastiger zijn en dan kan aanvullend onderzoek overwogen worden.
Prikkelbaredarmsyndroom
Aan de hand van het voorgestelde algoritme worden aanwijzingen voor endometriose en exocriene pancreasdysfunctie niet gevonden. Dienen er daartoe enige vragen toegevoegd te worden, bijvoorbeeld respectievelijk cyclisch voorkomen van de klachten en een combinatie van Diabetes Mellitus met plakkerige faeces?
reactie auteurs
Zeker, bij het stellen van de diagnose IBS dient altijd nagedacht te worden over alternatieve oorzaken van buikpijn. Wij hebben er in dit leerartikel bewust voor gekozen om niet de gehele differentiaal diagnose van buikpijn te bespreken, maar het focus op IBS te leggen. De Rome IV-criteria zijn belangrijk bij deze differentiatie; bijvoorbeeld bij endometriose en exocriene pancreasinsuffiëntie wordt een duidelijke relatie tussen buikpijn en de ontlasting minder verwacht dan bij IBS. Zolang er twijfel bestaat over de diagnose, zijn aanvullende vragen (en evt aanvullend onderzoek) m.i. altijd aangewezen om hierover meer zekerheid te krijgen.
relatie buikpijn- kyfose wk - plexus solaris dysfuntie
Er wordt geen gewag gemaakt van biomechanische of neurodynamische factoren (bij onze sedentaire leefstijl) die bij buikklachten een rol kunnen spelen. In een lange praktijk met houdings-en rugproblemen heel vaak de relatie met buikklachten gehoord bij het bestaan van vroeg-degeneratieve veranderingen op de thoracolumbale overgang (waar ons diafragma aan vast zit) . Dit laat zich aan de buitenkant als "slechte" houding makkelijk onderzoeken. Ook ervaring rond verdwijnen buikklachten als de in kyfose gezakte en vergroeide thoracolumbale overgang met oefeningen, braces of soms met correctieosteotomie werd behandeld. De problemen die de laag thoracale en thoracolumbale zenuwwortels (met hun bij het autonome zenuwstelsel behorende onderdelen) ondervinden bij ingezakte foraminae moeten niet onderschat worden.
Ook niet de problemen in functionaliteit van de plexus solaris, die als een grote "zenuwkluwen" tegen de wervelkolom zit "vastgeplakt" en als een enorm gevoelige sensor met o.a. rekstrookfunctie alle fysische zaken in de buikholte registreert en doorgeeft (o.a intra-abdominale druk of vol zitten van de maag). Vroeger ooit "the abdominal brain" genoemde plexus zal het niet goed functioneren van signalering in het autonome zenuwstelsel als de wervels in kyfose zijn vastgegroeid en de buikspieren hierdoor slap komen te hangen, kunnen verklaren. Bij uitsluiten van duidelijk andere internistische problemen kan bij het leefstijl advies yoga, Pilates of Mensendieck of welke zorg voor een betere houding en flexibiliteit in de rug dan ook worden toegevoegd. Naast veel lopen en wandelen kan ook het actieve zitten heel veel doen om de darmfunctie niet te veel te verstoren.
Interstitial cells of Cajal in health and disease
G. Farrugia 08 April 2008 https://doi.org/10.1111/j.1365-2982.2008.01109.x