Intra-abdominale adhesies en vreemd-lichaamgranulomen na eerdere laparotomie

To determine the prevalence of foreign body granulomas in intra-abdominal adhesions in patients subjected to relaparotomy.

Design

Cross-sectional.

Setting

University Hospital Rotterdam-Dijkzigt, the Netherlands.

Method

From July 1991 to September 1992, 119 patients were subjected to relaparotomy. Presence, distribution and quality of adhesions were scored during the relaparotomy and adhesion samples were taken for histological examination.

Results

Adhesions were present in 94 of the patients; they were most frequently attached to small bowel (83) and omentum (78). The number of adhesions was significantly smaller in patients with a history of only one minor operation than in those with one major or multiple laparotomies. Foreign body granulomas were found in 22 of the patients with adhesions. These were caused by suture material (19) or starch glove powder (6); a combination of both occurred in 3 of the patients. When granulomas were present, the median interval between present and most recent laparotomy was significantly shorter than when no granulomas were found. In patients with adhesions who had had the previous operation less than 6 months previously, granulomas were present in 71. In contrast, 13 of the patients operated upon longer than 6 months previously had granulomas.

Conclusions

In young adhesions foreign body granulomas occur in large percentages of the cases. This suggests that the intra-abdominal presence of foreign material is an important cause of adhesion formation. Therefore, intra-abdominal contamination with suture material and glove powder should be avoided.

Samenvatting

Doel

Bepalen van de prevalentie van vreemd-lichaamgranulomen in intra-abdominale adhesies bij patiënten met abdominale chirurgie in de voorgeschiedenis.

Opzet

Transversaal descriptief.

Plaats

Academisch Ziekenhuis Rotterdam-Dijkzigt.

Methoden

In de periode juli 1991-september 1992 werden alle patiënten bij wie abdominale chirurgie werd verricht en bij wie reeds eerder in de buik was geopereerd, peroperatief onderzocht op de aanwezigheid, uitgebreidheid en ernst van adhesies. Indien adhesies aanwezig waren, werden biopten genomen voor microscopisch onderzoek.

Resultaten

Bij 94 van de 119 patiënten werden adhesies geconstateerd. De dunne darm (83) en het omentum (7) waren het frequentst bij het adhesieproces betrokken. Patiënten met eerder 1 kleine operatie hadden significant (p = 0,001) minder adhesies dan patiënten met 1 grote of meer dan 1 operatie in de voorgeschiedenis. Bij 22 van de patiënten waren vreemd-lichaamgranulomen in de adhesie-biopten aanwezig. Deze werden veroorzaakt door hechtdraad (19) of zetmeel van handschoenpoeder (3); een combinatie van hechtdraad en zetmeel kwam bij 3 van de onderzochten voor. Kort na een eerdere operatie ( ≤ 0,5 jaar) werden vaker vreemd-lichaamgranulomen (71) in de adhesies waargenomen dan langer erna (13; P < 0,001).

Conclusie

In pas gevormde adhesies komen vreemdlichaamgranulomen zeer vaak voor. Indien bij de mens, zoals bij dieren, een causaal verband bestaat tussen vreemd-lichaamgranulomen en adhesies, dan is de peroperatieve contaminatie met lichaamsvreemd materiaal een zeer belangrijke oorzaak van adhesies. Het zoveel mogelijk voorkomen van deze contaminatie lijkt daarom van groot belang.