Beste collega’s,
In dit artikel beschrijven wij een patiënt die denkt dat hij dood is, een kenmerk van het syndroom van Cotard. Dit kan een uiting zijn van een somatische aandoening of een psychiatrische stoornis.
Samenvatting
Het syndroom van Cotard is een zeldzame en ernstige neuropsychiatrische aandoening die wordt gekenmerkt door nihilistische wanen, waarbij patiënten geloven dat ze dood zijn of niet bestaan. Het syndroom wordt vaak in verband gebracht met depressie of schizofrenie, maar kan ook secundair optreden bij somatische aandoeningen, zoals epilepsie, hersentumoren en neurodegeneratieve ziekten. In dit artikel beschrijven wij een 30-jarige man zonder psychiatrische voorgeschiedenis, die op de Spoedeisende Hulp werd gebracht vanwege verwardheid en de waan dat hij dood was. Bij onderzoek werd een retrotonsillair abces vastgesteld. Hoewel de patiënt aanvankelijk geen klassieke kenmerken had van een delier, zoals desoriëntatie en hallucinaties, ontwikkelde hij later cognitieve en gedragsstoornissen, wat leidde tot de diagnose ‘delier’. Door de behandeling met antibiotica en antipsychotica herstelde de patiënt snel en verdween de waan. Deze casus laat zien dat een delier moet worden opgenomen in de differentiaaldiagnose bij patiënten met een acute psychose, zelfs als het beeld niet kenmerkend is. Ook illustreert de casus het belang van integratie van medische en psychiatrische zorg.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Nihilistische waan?
Met grote belangstelling heb ik de bijzondere casusbespreking van een patient met het syndroom van Cotard gelezen. Het is fascinerend dat iemand de waan kan hebben dood te zijn.
Ik betreur alleen dat de auteurs daarbij de foute oorspronkelijke vertaling van de door Cotard beschreven 'delire de negation' hebben gehanteerd: 'nihilistische waan.' Het begrip 'nihilistische waan' kan beter worden opgevat als de depressieve waan dat het leven niets waard en zonder enige betekenis is, conform de betekenis van nihilisme als filosofische stroming. voor de waan van een patient dat zijn leven niet meer bestaat, zijn lichaam is overleden, kan beter de letterlijke vertaling worden gebruikt: 'negatiewaan.'
Overigens klopt de tegenstelling die in de kopregel wordt gebruikt niet: 'Het syndroom van Cotard kan een uiting zijn van een somatische aandoening of van een psychiatrische stoornis.' Het syndroom van Cotard is immers altijd een psychiatrische stoornis, al of niet veroorzaakt door een somatische aandoening.
Hengeveld MW, Oosterbaan D, Tijding, J. Handboek psychiatrisch onderzoek. Tweede, herziene druk. Amsterdam: Boom/de Tijdstroom, 2023, p. 136.