Grijs gebied rond foetale euthanasie

De Franse krant Libération (16 maart 1999) besteedt aandacht aan een boek over de ethische problemen bij abortus. Het door de gynaecoloog Jacques Milliez geschreven boek heeft een wel zeer beladen titel: L'Euthanasie du foetus, médicine ou eugénisme (Parijs: Editions Odile Jacob, 1999; prijs 135 frank). Milliez schrijft over het overgangsgebied tussen foetale euthanasie en eugenetica.

In Frankrijk is de abortuswetgeving zeer ruim; zwangerschapsafbrekingen zijn daar toegestaan tot aan de geboorte. De enige voorwaarde is dat twee medische experts bepalen dat ‘de zwangerschap een gevaar oplevert voor de moeder’ of dat ‘de foetus lijdt aan een bijzonder ernstige en ongeneeslijke ziekte.’ Zoals iedereen zal begrijpen, is een abortus in de allerlaatste zwangerschapsweken niet eenvoudig; het gaat eigenlijk om een bevalling. Om te voorkomen dat de foetus levend geboren wordt, dient men in Frankrijk eerst een dodelijke injectie toe. Pas sinds kort houdt men daarbij ook rekening met eventuele pijn bij de foetus en geeft men een analgeticum.

‘Vaak’, zo schrijft Milliez, ‘is de medische indicatie voor de abortus duidelijk: het kind is niet levensvatbaar of de gezondheid van de moeder is in gevaar. Maar het is niet altijd zo eenvoudig. Er is een grijs gebied waarin wetenschappelijke twijfels en de persoonlijke geschiedenis van de patiënt door elkaar lopen. Er duiken problemen op als een bij prenataal onderzoek waargenomen afwijking niet noodzakelijkerwijs op een handicap hoeft te wijzen.’ Als voorbeeld geeft Milliez het geval van een vrouw die in het derde trimester een echografie ondergaat waarbij een foetus met een hazenlip wordt geconstateerd. ‘Uit een controle-echografie in drie richtingen en een analyse van de chromosomen blijkt dat het om een geïsoleerde afwijking gaat, operabel en geneeslijk. Haar wordt een abortus geweigerd.’ Het probleem in Frankrijk is echter dat de vrouw gewoon naar een andere arts kan zoeken die in dit geval wél een abortus wil verrichten.

Het gevoeligst ligt volgens Milliez een abortus op sociale indicatie: ‘Wanneer de moeder lijdt aan ernstige psychische problemen. Of als de sociale omstandigheden van de zwangere vrouw het ergste doen verwachten.’

Steeds gaat het uiteindelijk om hetzelfde probleem: wie beslist er? ‘Men kan stellen dat de arts de mogelijkheid van een abortus moet aanbieden als de redenen voor een euthanasie duidelijk zijn. Als de indicatie dubbelzinniger is, moet de arts echter de verantwoordelijkheid op zich nemen. Daarmee voorkomt hij dat de ouders opgezadeld worden met een onmogelijke beslissing’, aldus Milliez.

Hij besluit: ‘Ik ben niet tegen abortus. Vaak is er geen enkele keuze. Maar ik ben bang dat abortus tot een routinezaak wordt en daar wil ik me tegen verzetten.’