Europese regels moeten orgaandonatie verbeteren

Nederlandse patiënten die een orgaan nodig hebben, komen in de toekomst makkelijker in aanmerking voor een donatie uit andere Europese landen. Daarvoor zijn Europese normen opgesteld die onlangs, samen met een actieplan om orgaandonatie binnen de 27 EU-lidstaten te bevorderen, zijn goedgekeurd. De richtlijn, waarover 3 jaar lang is onderhandeld, werd door het Europese Parlement met 643 stemmen voor, 16 tegen en 8 onthoudingen aangenomen (www.europa-nu.nl).

De wachtlijsten voor organen zijn lang. Volgens de Europese Commissie staan in de EU nu circa 56.000 mensen op de wachtlijst. Gemiddeld overlijden 12 mensen per dag omdat voor hen geen geschikt orgaan voorhanden is. De nieuwe regelgeving moet het veiliger maken om tussen landen organen uit te wisselen.

Tussen de EU-lidstaten zijn grote verschillen. Dat maakt uitwisseling niet altijd eenvoudig. Soms is de opleiding van de arts onvoldoende of zijn de medische omstandigheden niet optimaal. De Europese landen hebben zich nu verplicht om stappen te ondernemen de kwaliteit en veiligheid die nodig zijn voor een transplantatie op een lijn te brengen. Dit begint met harmonisatie van de weefseltypering, preservering, opslag, transport en overdracht naar de instelling waar de transplantatie wordt uitgevoerd. Ook het testen op tumoren, hiv en hepatitis gaat tot de standaardprocedures behoren.

Tegelijkertijd moet de grensoverschrijdende uitwisseling van organen worden verbeterd. In het samenwerkingsverband Eurotransplant, waaraan de Benelux, Oostenrijk, Duitsland, Slovenië en Kroatië deelnemen is dat uitwisselingspercentage nu ongeveer 20%. Ook bij Scanditransplant, een netwerk waaraan de Scandinavische landen deelnemen, ligt de uitwisseling op een vijfde. Door uitwisseling te optimaliseren met landen die aan de top staan met het aantal orgaandonaties, zoals Spanje, België, Frankrijk, Ierland en Italië, hoopt men binnen een paar jaar veel meer levensreddende transplantaties te kunnen uitvoeren. Daarvoor moeten alle landen inzage geven in het aantal voor transplantatie beschikbare organen (harten, longen, nieren, lever en hoornvlies).

Een ander doel van de regelgeving is een gemeenschappelijk juridisch kader om orgaanhandel te voorkomen. Iedere EU-transplantatie wordt van donor tot ontvanger volledig traceerbaar en de donatie is gratis en geschiedt op basis van vrijwilligheid. Dit geldt ook voor ‘levende’ donaties.

Toch zijn niet alle landen even blij met de nieuwe richtlijn. In Duitsland is veel kritiek, artsen vrezen dat hun goed lopende transplantatiepraktijk in gevaar komt door Europese bureaucratie. Toch moet ook Duitsland over 2 jaar de nieuwe regels hebben ingevoerd.