De vakverlater

Als mijn netwerk representatief is, is een carrièreswitch voor Nederlandse artsen en medisch specialisten geen zeldzaamheid meer. Een van de vakverlaters is Bram Bakker, een oud-psychiater die vanwege zijn persoonlijke invulling van het vak, dat soms dwars op de gangbare normen staat, zowel geliefd als verguisd is. Ik ken hem goed. Ook buiten de geneeskunde. We hadden dezelfde hardloopkledingsponsor en dezelfde uitgever. We liepen dezelfde wedstrijden en dronken naderhand hetzelfde bier. Ik liep harder, maar hij hield het langer vol. Hij schreef bestsellers, ik schreef misschien wat literairder. Hij is een van de mensen die ik tijdens mijn zeldzame en korte bezoekjes aan Nederland graag opzoek.

Zijn afscheid als psychiater is ongetwijfeld een aderlating voor zijn vakgebied. Je kon het met hem eens zijn of niet, maar hij is een kleurrijke man met een visie. Een man die bovendien zijn visie heel goed kan verwoorden en die van aanpakken weet. Zo iemand die de geneeskunde van haar witte jas weet te ontdoen. Als zorgverlener keek hij in de spiegel en hij zag een patiënt. Hoe kan ik je helpen als ik je symptomen niet eens begrijp?

‘Te veel of te weinig ambitie?’

Het gaat me niet om Bram, maar om al die deskundigen die voor het vak verloren raken. Mensen die hun ei misschien niet of niet meer kwijt konden in de geneeskunde. In Nederland moet je zowel continu bijscholen als een bepaald aantal uren klinisch werk verrichten om je specialistenregistratie te behouden. Je handelen wordt meer en meer gestuurd door richtlijnen en protocollen, die enerzijds de kwaliteit van de zorg moeten garanderen, maar anderzijds ook steeds minder ruimte laten voor een eigen invulling. Misschien is dat wel een groter probleem dan de oplopende werkdruk.

Het komt me voor dat specialisten vaker het vak verlaten vanwege een teveel dan een tekort aan ambitie. Ze ervaren het specialisme als een dwangbuis. Schieten de herregistratie-eisen hun doel niet voorbij? Aderlatingen zijn misschien zinnig bij polycythaemia vera, verdikt bloed, maar dát is toch niet waar de geneeskunde aan lijdt?

In Finland zijn uren draaien en bijscholing gelukkig geen vereiste. Dat betekent dat je zelf verantwoordelijk bent voor het doorontwikkelen van je expertise. Mij geeft dat de mogelijkheid om vaderschapsverlof op te nemen, onderwijs te geven, onderzoek te doen en in andere landen te werken, zonder dat ik me om mijn herregistratie hoef druk te maken. En het is maar de vraag of je daar een slechtere arts van wordt.