Anticholinerg syndroom door verontreinigde kruidenthee

Geneeskrachtige planten een onderwerp waar wij als bestuur van de NVF (Nederlandse Vereniging voor Fytotherapie) en vele NVF-leden regelmatig mee bezig zijn. Onze vereniging heeft een wetenschappelijke grondslag en probeert zoveel mogelijk evidence te verzamelen over werkzaamheid van plantaardige middelen waar uiteindelijk veel van onze moderne geneesmiddelen op gebaseerd zijn. Fytotherapie staat op dit moment volop in de belangstelling. Elke dag verschijnt er wel een artikel of is er een uitzending op TV waarin plantaardige middelen belicht worden. Regelmatig positief, maar ook vaak negatief. Dat heeft in belangrijke mate te maken met het ondeskundig gebruik van fytotherapeutica door de gebruiker of de voorschrijver. Er valt veel winst te behalen, zowel in kosten als in gezondheidswinst, als fytotherapeutica op een goede en veilige manier worden toegepast.

Kijkend naar de casus in kwestie durven wij als bestuur (2 apothekers en 2 artsen, ondersteund door 2 hoogleraren) de stelling aan dat de eerste zin waarmee het artikel begint ‘0ndanks zorgvuldige productiemethoden en kwaliteitscontroles kunnen verontreinigingen in consumentenproducten voorkomen’ niet correct is. Als er zorgvuldige productiemethoden en kwaliteitscontroles waren uitgevoerd, had deze wat genoemd wordt ‘verontreiniging’ niet plaats kunnen vinden.

Daarnaast vragen wij ons af of er geen sprake is geweest van verwisseling, omdat de hoeveelheid atropine nauwelijks afkomstig kan zijn van een verontreiniging, maar meer wijst in de richting van een verwisseling.

Marij Schüsler, apotheker, voorzitter Nederlandse Vereniging voor Fytotherapie

Wij bedanken dr. Schüsler en de Nederlandse Vereniging voor Fytotherapie voor hun interesse in ons artikel. Wij als Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) komen regelmatig in aanraking met verkeerd of ondeskundig gebruik van allerhande consumentenproducten. Juist en veilig gebruik van dergelijke producten is van evident belang ter bescherming van de gezondheid. Daarnaast is het de plicht van de fabrikant om de veiligheid van het product te garanderen. De aard van het product is in dit opzicht van ondergeschikt belang; verontreinigingen kunnen optreden in veel producten die in de handel worden gebracht.

Ondanks dat wij er van overtuigd zijn dat de fabrikant in dit geval het begrip productveiligheid hoog in het vaandel heeft en zorgvuldige kwaliteitscontroles uitvoert alvorens een product in de handel verschijnt, worden deze controles uitgevoerd op gerandomiseerde delen van een batch. Hierdoor blijft de kans bestaan dat een vervuiling die in het overige (niet-gecontroleerde) gedeelte van de batch terecht is gekomen niet wordt opgemerkt.

Vanwege de hoge mate van giftigheid van de wolfskers (Atropa belladonna) en aanverwante belladonna-alkaloïden-bevattende planten, worden bij relatief kleine hoeveelheden plantenmateriaal reeds hoge concentraties aan belladonna-alkaloïden gevonden. Een totale verwisseling is in dit geval niet waarschijnlijk geweest aangezien kwaliteitscontroles de verwisseling van een volledige batch zouden aantonen. Het ging hier waarschijnlijk om een bijmenging met wolfskers, door ons hier vervuiling genoemd.

De belangrijkste boodschap van ons artikel is de lezer er op te attenderen dat er, ondanks strenge kwaliteitscontroles, altijd een vervuiling kan optreden in consumentenproducten en dat vroege signalering van vitaal belang is om verdere intoxicaties te kunnen voorkomen.

Namens de auteurs,

Chris Oerlemans, onderzoeker, Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC)