Na enkele weken bij de psychiatrie volgt mijn allereerste avonddienst. Met een alarmknop op zak loop ik in mijn eentje door de bekende gangen van de high intensive care. Waar het hier doorgaans meer dan rumoerig te noemen is, heerst er nu stilte op de afdeling. Onderweg naar de artsenkamer kruis ik een van de patiënten. Een qua postuur imposante man die al langere tijd is opgenomen in verband met een psychotische stoornis. In de weken die ik als co-assistent heb doorgebracht op deze afdeling heb ik deze patiënt al redelijk goed leren kennen. Je zou het een co-patiëntrelatie kunnen noemen.
De patiënt en ik groeten elkaar, maar net op het moment dat ik mijn weg wil vervolgen krijgt de patiënt een onheilspellende glimlach op zijn gezicht. ‘Diederik Paijens toch?’ Waarna hij benoemt waar ik ben opgegroeid, op welke middelbare school ik heb gezeten, en dat ik momenteel aan de Vrije Universiteit studeer. Verbouwereerd door de intimiderende toon, alsof hij precies wist wie ik was, loop ik weg en sluit ik de met een elektronisch slot beveiligde deur van de artsenkamer.
Het is maar goed dat wij voorafgaand aan het coschap psychiatrie veel onderwijs krijgen over de verschillende ziektebeelden. Agressie, intimidatie of manipulerend gedrag kan namelijk ook voortkomen uit een psychische stoornis. Hierdoor is het gedrag van deze patiënt makkelijker in perspectief te zien.
Alsof hij precies wist wie ik was
Wel zet dit aan tot denken. Geregeld valt er in het nieuws te lezen over agressie in de zorg, ook buiten de muren van een psychiatrisch ziekenhuis. Onderzoek uitgevoerd in opdracht van IZZ laat zien dat 55% van de zorgmedewerkers maandelijks te maken krijgt met agressie van patiënten.1 Dertig procent van de zorgprofessionals onder de dertig jaar overweegt zelfs door agressie de zorgsector te verlaten.
Waar ligt de grens tussen zorgen voor een ander en zorgen voor jezelf? Of weegt de verantwoordelijkheid voor een patiënt in een afhankelijkheidspositie zwaarder dan de eigen gemoedsrust? Idealiter is de zorg een weg van tweerichtingsverkeer waarop beide partijen zich horen te gedragen, vooral als het gedrag van een patiënt niet wordt beïnvloedt door een psychische stoornis. Anders kunnen agressie en intimidatie passie voor de zorg doen overslaan in een ondankbaar beroep.
Literatuur
- IZZ. 8 december 2023. Helft zorgmedewerkers krijgt regelmatig te maken met agressie. Geraadpleegd op 11 april 2024 via https://www.izz.nl/helft-zorgmedewerkers-krijgt-regelmatig-te-maken-met-agressie
Diederik Paijens (25) is geneeskundestudent aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en loopt op dit moment zijn coschappen.