Als ik de woorden van Sonny uit A Bronx Tale mag geloven, verschijnen er in ons leven drie belangrijke personen die ons pad kunnen kruisen als potentieel ‘de ware’. Of deze allemaal na elkaar verschijnen in je jeugdjaren, gekenmerkt door puistjes en inhaligheid, of dat je ze tegenkomt op weg naar huis, één ding is zeker: liefde kent geen tijdschema. En ja, ook binnen de ziekenhuismuren springen vonken over. Relaties op de werkvloer kunnen echter complex zijn. Desondanks is het een vruchtbare bodem voor het ontstaan van intense liefde. De ellenlange diensten, gedeelde koffiepauzes en de gezamenlijke strijd leveren unieke situaties op. Liefde kan ontstaan wanneer we onze persoonlijke én professionele ervaringen delen, en zoals onderzoek suggereert kunnen gedeelde moeilijkheden de onderlinge band juist versterken.
Maar waar ik me mateloos aan stoor, zijn de overmatige geluiden van affaires bij volwassenen. Wat ik nu vaak hoor en wat als onschuldig word gezien, is het fenomeen microcheaten. Enkele van mijn fiscaalopgeleide vrienden pleiten namelijk dat dit essentieel is voor een gezonde relatie, en vergelijken het met het idee dat ‘zwart geld de smeerolie is van de economie’. Microcheaten betekent dat je, zonder fysiek contact te hebben, je niet aan de emotionele regels van een monogame relatie houdt. In de praktijk komt dit tot uiting in vrij onschuldige handelingen, zoals het verzwijgen dat je een vriendin hebt of jezelf extra opmaken voor een specifiek persoon. Het gezellig hebben met een persoon of een kortstondige flirt betekent niet gelijk overspel, maar je moet niet doen wat je zelf ook niet fijn zou vinden. En heus, dit heb ik ook wel eens gedaan, hoewel ik toen weliswaar niet officieel een vriendin had. Achteraf voelde het niet juist en heb ik het gelaten.
‘Achteraf voelde het niet juist en heb ik het gelaten’
Een plek waar microcheaten gemakkelijk kan overgaan in een daadwerkelijke affaire is onder collega’s in het ziekenhuis. Verliefd worden op een patiënt is lastig. Maar het is ongeveer even ingewikkeld wanneer je gevoelens ontwikkelt voor een collega, of nog erger, voor een supervisor. Volgens artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens heeft iedereen het recht om verliefd te worden op wie je wilt. Niettemin zijn er enige haken en ogen die bedoeld zijn om je te beschermen. Naast de afhankelijkheidsrelatie, is het opleidingssysteem in het ziekenhuis van oudsher gebaseerd en ingesteld op een meester-gezel relatie. Zodra emotionele gevoelens in het spel komen, kan deze relatie gevaar lopen en leiden tot ergernissen, jaloezie, misbruik en in het ergste geval het schaden van de patiëntenzorg. Bovendien kun je volgens het Stockholm-syndroom model – een psychologisch verschijnsel tijdens een gijzeling waarbij het slachtoffer gevoelens ontwikkelt voor de gijzelnemer – jezelf afvragen of de gevoelens gebaseerd zijn op oprechte emoties, of dat je in tijden van onzekerheid waarin je zoekt naar bevestiging vatbaar bent voor de ‘dader’ (de supervisor) als een onbewuste overlevingsstrategie. Natuurlijk, een ongelijke liefdesrelatie heeft per definitie ook twee verschillende waarheden, die van de jonge arts en die van de baas. Het is gemakkelijk om zo’n situatie te bekijken vanuit het perspectief van een jonge arts, terwijl zij ook kunnen flirten en onprofessioneel gedrag kunnen vertonen. Maar het blijft lastig om het vanuit het oogpunt van een baas te zien en te begrijpen, gezien de vaak bestaande gezinssituatie met kinderen en het aanzienlijke leeftijdsverschil.
Toch blijf ik ervan overtuigd dat in het geval van oprechte en gedeelde gevoelens er veel mogelijk is. Trek vooral op tijd aan de bel en kaart het aan. Mocht je de liefde van je leven nog niet gevonden hebben: niet getreurd, houd moed en houd je ogen open.
Ufuk Baldan (26) is promovendus en arts-assistent bij de cardiothoracale chirurgie in het Amsterdam UMC en LUMC.