Onlangs liep ik met enige tegenzin en haast met mijn gevulde vuilniszak naar buiten. Eenmaal buiten bleek deze kleine onderbreking me niet alleen een opgeruimd huis, maar ook een opgeruimd hoofd op te leveren. Even geen beeldscherm, maar de schoonheid van een grijze lucht met kale takken.
Daar ontmoette ik een buurvrouw die een gesprekje aanknoopte. Ik luisterde. Observeerde. Stelde vragen. Genoot van dit spontane gesprek. Zo kreeg ik een glimp van het dagelijks leven van deze 94-jarige mevrouw. Althans, dat dacht ik.
Ze deed me denken aan mijn eigen grootouders van jaren geleden. Met hun eigentijdse perspectieven, verhalen en sociaal-maatschappelijke perikelen trokken ze mijn aandacht. Van jongs af aan heeft de doorgewinterde mens mijn interesse gewekt. Nu heeft de woonkamer plaatsgemaakt voor de spreekkamer. Waar de uitdaging zich op het eerste oog vooral in deze hoek lijkt voor te doen. Maar juist de manier van dokteren vergt het kleine en het grote. De eenvoud en de complexiteit gaan hand in hand. Een goed werkend gehoorapparaat kan bijvoorbeeld cruciaal zijn voor een consult over complexe operaties of behandelingen.
Protocollen zijn meestal op de jongere generaties gebaseerd
Jarenlang bleef deze patiëntenpopulatie onderbelicht in het internationale wetenschappelijke landschap. Hun heterogeniteit maakt hen ongrijpbaar voor grootschalige studies waarin het ziektebeeld centraal staat. Protocollen zijn daarom meestal op de jongere generaties gebaseerd. Maar deze groep vereist een geheel andere aanpak: holistisch, multidisciplinair en open voor een andere manier van werken. Niet het ziektebeeld, maar steeds opnieuw de patiënt moet centraal staan. Dit zou de structuur van menig multidisciplinair overleg wellicht doen wankelen. Toch moeten we niet alleen onze beperkingen zien, maar juist ook onze mogelijkheden.
Ook in het hier en nu kan dit ons nieuwe ruimte bieden – ruimte die we kunnen vullen met kleur, spontaniteit en nieuwsgierigheid. Als arts mogen we met open houding en deskundigheid keuzes maken en in gesprek gaan. En die gesprekken leveren iets op: passende zorg, efficiënte zorg, maatschappelijke impact, maar bovenal menselijkheid. Waarbij we moeten waken voor de valkuil om te denken dat we in een oogwenk een beeld van de ander kunnen vormen.
Anna Huisman, coassistent aan de Vrije Universiteit, heeft een passie voor schrijven en deelt in haar columns onder andere inzichten over de veranderende zorg, onderzoek en onderwijs.