De arts assistent laat haar rechterbeen rusten op haar linker bovenbeen en ze leunt met haar elleboog ontspannen op de tafel in de spreekkamer. ‘Welke rol speelt het gebruik voor je?’ Voor haar een normaal poliklinisch consult en een normale vraag in de verslavingszorg. Schoorvoetend komt bij elk onderdeel van de intake meer informatie naar boven terwijl de wangen van de cliënt rood kleuren. De lichaamstaal en de woorden van de arts stellen gerust. Hier mag het open besproken worden. Sterker nog, taboes en vooroordelen lijken even niet te bestaan. Empathie voert de boventoon bij deze instelling waar ik afgelopen zomer een kort coschap mocht lopen.
Tijdens het gesprek participeer ik vooral non-verbaal terwijl ik observeer welke gesprekstechnieken worden toegepast. Tegelijkertijd dwalen mijn gedachten af. Ik denk terug aan de talloze anamneses die ik mocht afnemen de afgelopen jaren. En de zoveelste keer dat ik vroeg naar intoxicaties en mijzelf ervan moest weerhouden om genoegen te nemen met het eerste antwoord. Na een paar keer doorvragen noteerde ik de uitgerekende ‘packyears’ om vooral ook weer snel verder te gaan met mijn eigen agenda. Het kostte tijd. Het was de verantwoordelijkheid van een ander. Of misschien was het gewoon te verleidelijk om onderwerpen die weerstand opriepen heen te lopen.
Verslaving is overal, en de gevolgen daarvan ook
Tegelijkertijd ligt de waarheid in het midden, of aan de andere kant van de spreekkamer. Zo zijn gesprekken binnen de muren van de spreekkamer onlosmakelijk verbonden met de consensus buiten die muren. Gedrag dat door de maatschappij ongewenst is en met taboes omgeven is maakt het, vaak onbewust, niet makkelijk voor de patiënt om de kaarten op tafel te leggen. Automatisch wordt het verpakt met bubbeltjesplastic: woorden die de schaamte en het ongemak kunnen bedekken. Sociaal gewenst gedrag dus, we doen het allemaal.
Het doorbreken van precies dat mechanisme stond bij veel coschappen niet op de prioriteitenlijst; een soort hete aardappel voor de volgende verantwoordelijke. Maar helaas, verslaving is overal. En de gevolgen daarvan ook. Niet alleen binnen specifieke specialismen, maar juist op alle afdelingen van het ziekenhuis en daarbuiten, inclusief de koffiekamer. Het behandelen van verslaving is de taak van hen die gespecialiseerd zijn in deze complexe zorg. Maar het stilstaan bij verslaving en de bijbehorende mogelijkheden en risico’s, dat is iets voor ons allemaal.
Anna Huisman, coassistent aan de Vrije Universiteit, zit in het laatste jaar van de opleiding en heeft een passie voor schrijven.