RIVM houdt vast aan nazitten na covidvaccin

Lara Harmans
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2021;165:C5052

Rectificatie

In de figuur en de tekst staat een fout. '10^6' was foutief overgenomen als '10 miljoen'. Dit moest '1 miljoen' zijn.

De gecorrigeerde versie van de figuur staat hieronder.

Figuur
Figuur

In de eerste 8 maanden vaccineren is bij ongeveer 1 op de miljoen prikken een anafylaxie gemeld als bijwerking, staat in een ‘corrected proof’ in Vaccine. Genoeg reden om het ‘kwartiertje nazitten’ na de prik te schrappen, menen de Dappere Dokters. Het RIVM ziet echter geen reden tot aanpassing.

artikel

Inmiddels is het alweer ruim een jaar geleden dat de eerste vaccinatie tegen covid-19 werd toegediend. Net als bij ‘ingeburgerde’ vaccinaties komen ook hier lichte bijwerkingen met enige regelmaat voor. Ernstige bijwerkingen als anafylaxie zijn zeldzaam. Desondanks kwamen ze ruimschoots in het nieuws. Vanwege dat risico op anafylaxie schrijft de RIVM-richtlijn voor om iedereen een kwartier na te laten zitten; iets wat bij geen enkel ander vaccin wordt gedaan.

Griekse onderzoekers hebben nu op een rijtje gezet hoe vaak een anafylaxie voorkomt na covid-19-vaccinaties ten opzichte van routine- en reizigersvaccinaties (Vaccine. 2021; online 27 november). Voor de bijwerkingen na een covid-19-vaccinatie gebruikten ze de meldingen die tot en met 7 augustus 2021 werden geregistreerd bij EudraVigilance en Vaccine Adverse Event Reporting System. Tot die datum waren er in Europa en de VS ruim 800 miljoen vaccinaties toegediend. Gemiddeld waren er 10,67 meldingen van anafylactische reacties en anafylactische shocks per 10 miljoen prikken (zie figuur); 0,06 per 10 miljoen meldingen hadden een fatale afloop.

Figuur
Figuur

Literatuuronderzoek wees uit dat rabiës veruit de meeste anafylactische bijwerkingen gaf (70,77 per 10 miljoen doses). Maar ook na humaan papillomavirus(HPV)-vaccinatie kwamen deze bijwerkingen vaker voor (13,65 per 10 miljoen) dan na een prik tegen covid-19.

Het aantal voorvallen lag bij covid-19 wel hoger dan bij de andere vaccinaties die regelmatig worden toegediend in Nederland, maar volgens de onderzoekers was het nog binnen acceptabele grenzen.

Huisarts en ‘Dappere Dokter’ Toosje Valkenburg concludeert dat er geen wetenschappelijke grond meer is om een kwartier na te zitten na de vaccinatie. ‘In het begin was het volstrekt legitiem, omdat niet bekend was hoeveel bijwerkingen de vaccinatie kon geven. Maar intussen krijgen de meeste mensen hem zelfs al voor de derde keer! De situatie is echt veranderd; nu is het gewoon een onzinregel geworden.’

Hans van Vliet van het RIVM is het daar niet mee eens: ‘Er lijkt bij anafylactische reacties op covid-19-vaccinaties geen sprake van een “simpele allergie”: het is nog niet helder wat daarvan precies de oorzaak is. Zo’n ernstige reactie kan ook voor het eerst plaatsvinden bij een tweede of derde prik. En het merendeel van die ernstige reacties vindt plaats binnen een kwartier, dus die wil je blijven opvangen.’

Dan speelt de logistiek ook nog een rol: grote priklocaties hebben voldoende ruimte om na te zitten, maar in de huisartsenpraktijk is dat niet werkbaar. ‘Als we het vaccinatieproces willen versnellen, kunnen huisartsen meehelpen’, geeft Valkenburg aan. ‘Om die reden hebben ze de 15-minutenregel in Engeland ook al tijdelijk geschrapt. Dus waarom durven we dat in Nederland niet? Die stap hoort ook gewoon bij de leercurve.’

Van Vliet meent echter dat de Nederlandse boostercampagne zo is opgezet dat hij niet sneller gaat als er ook in huisartsenpraktijken wordt geprikt. ‘Bovendien houden we de registratietekst van de EMA aan zolang we geen belangrijke reden zien om die los te laten.’

Voorlopig blijven we dus in ieder geval nog even nazitten.

Dit artikel is gepubliceerd in het dossier
Covid-19
Huisartsgeneeskunde
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties