Naar een uniformere wijze om belangenconflicten te melden

In een poging om meer eenheid te brengen in de wijze waarop belangenconflicten van auteurs gemeld moeten worden, heeft de International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) vorig jaar een uniform toepasbaar elektronisch formulier ontwikkeld. In de periode van oktober 2009 tot april 2010 hebben diverse tijdschriften gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de bèta-versie van dit formulier te testen. Wij zijn dan ook dank verschuldigd aan al degenen (auteurs, redacteuren en andere geïnteresseerden) die ons met hun op- en aanmerkingen hebben geholpen. De punten die naar voren gekomen zijn, zijn deels technisch van aard: zo kan het formulier bijvoorbeeld alleen geopend worden in versie 8.0 of hoger van Adobe Reader. Daarnaast hadden sommigen ook ethische bezwaren tegen het moeten opgeven van niet-financiële banden. Op basis van deze terugkoppeling is het formulier tijdens de recentste bijeenkomst van de ICMJE op een aantal punten gewijzigd. Verreweg de belangrijkste verandering betreft het weglaten van vragen over de potentiële belangenverstrengeling van gezinsleden (partner en kinderen) en die over niet-financiële belangen. Degenen die hierover commentaar hebben geleverd, hebben duidelijk gemaakt dat het erg lastig is om te definiëren wat een niet-financieel belangenconflict is voor een auteur of voor het instituut waar de betreffende auteur werkt. Omdat de ICMJE van mening is dat er toch wel situaties denkbaar zijn waarin indirecte of niet-geldelijke factoren een rol kunnen spelen bij de uitvoering van een onderzoek of de interpretatie van de resultaten, hebben wij de vragen die daar specifiek over gingen vervangen door een enkele open vraag: ‘Zijn er andere belangen of activiteiten op basis waarvan lezers de indruk zouden kunnen krijgen dat die invloed hebben op wat u in uw artikel heeft geschreven?’ Door deze verandering in het formulier komt de afweging van wat wel of niet van belang is om te melden dichter bij de auteur zelf te liggen. Ook grijpt deze manier van vragen minder in de persoonlijke levenssfeer van de auteur in.

Wat betreft de duidelijkheid van het formulier geldt nu dat elk invulveld een apart nummer heeft en dat de verwoording van de instructies en van de individuele vragen verbeterd is. Om het formulier ook hanteerbaar te maken voor niet-Engelstalige tijdschriften maken wij een verklarende woordenlijst van de gebruikte termen en richtlijnen voor het vertalen van het formulier in diverse talen. De vertalingen zijn van groot belang omdat deze niet per se een letterlijke weergave van de tekst hoeven te geven, maar wel de essentie moeten bevatten van wat bedoeld wordt. Woordenlijst en instructies zijn binnenkort beschikbaar via www.icmje.org; vertalingen zullen ook op deze website geplaatst worden. Overigens is de Engelse variant van het formulier vanaf heden te downloaden via de website van de ICMJE en die van de deelnemende tijdschriften. Reeds ingevulde versies van het oude formulier blijven geldig maar voor nieuwe manuscripten geldt dat het nieuwe formulier ingevuld moet worden. Eventuele opmerkingen met betrekking tot deze nieuwe versie kunnen tot 1 mei 2011 ingediend worden bij www.icmje.org.

Sommigen zullen het opgeven van belangenconflicten zien als een te complexe, subjectieve zaak die niet vrij is van emoties. Anderen zullen de huidige vorm nog te liberaal vinden. Wij hopen niettemin dat de stap die nu gezet is op termijn zal leiden tot verdere vereenvoudiging en uniformering van het melden van belangen. Wij moedigen andere tijdschriften aan om ons voorbeeld te volgen.

Jeffrey M. Drazen, MD

Hoofdredacteur, New England Journal of Medicine

Peter W. de Leeuw, MD, PhD

Hoofdredacteur, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (Dutch Journal of Medicine)

Christine Laine, MD, MPH

Hoofdredacteur, Annals of Internal Medicine

Cynthia Mulrow, MD, MSc

Secretaris, ICMJE

Senior plaatsvervangend hoofdredacteur, Annals of Internal Medicine

Catherine D. DeAngelis, MD, MPH

Hoofdredacteur, JAMA

Frank A. Frizelle, MB, ChB

Hoofdredacteur, The New Zealand Medical Journal

Fiona Godlee, MB, BChir, BSc

Hoofdredacteur, BMJ

Charlotte Haug, MD, PhD, MSc

Hoofdredacteur, Tidsskrift for Den norske legeforening (Journal of the Norwegian Medical Association)

Paul C. Hébert, MD, MHSc

Hoofdredacteur, Canadian Medical Association Journal

Astrid James, MB, BS, BSc

Plaatsvervangend hoofdredacteur, The Lancet

Sheldon Kotzin, MLS

Associate Director for Library Operations, National Library of Medicine

Ana Marusic, MD, PhD

Hoofdredacteur, Croatian Medical Journal

Humberto Reyes, MD

Hoofdredacteur, Revista Médica de Chile

Jacob Rosenberg, MD, DSc

Hoofdredacteur, Journal of the Danish Medical Association

Peush Sahni, MS, PhD

Vertegenwoordiger en voormalig voorzitter, World Association of Medical Editors

Martin B. Van Der Weyden, MD

Hoofdredacteur, The Medical Journal of Australia

Getu Zhaori, MD

Hoofdredacteur, Chinese Medical Journal

Nota bene: Dit editorial wordt tegelijk in alle ICMJE-tijdschriften gepubliceerd.

Disclaimer: dat dr.Sahni vertegenwoordiger en voormalig voorzitter is van de World Association of Medical Editors (WAME) impliceert niet de instemming van tijdschriften die wel lid zijn van de WAME, maar niet van de ICMJE.

Potentieel belangenconflict: geen gemeld.

Contactpersoon: Peter W. de Leeuw.