COVID-19: preventieve maatregelen effectief

Fysiek afstand houden en mond-neusmaskers en oogbescherming gebruiken zijn behoorlijk effectieve maatregelen tegen de verspreiding van SARS-CoV-2 (Lancet. 2020; online 1 juni).

In afwachting van een geneesmiddel of vaccinatie is preventie het enige middel in de strijd tegen COVID-19. Om besmetting van persoon op persoon te voorkomen, zetten we in medische én niet-medische setting verschillende niet-farmaceutische interventies in, zoals mond-neusmaskers, oogbescherming en fysiek afstand houden. Voor veel virale infecties, zoals influenza, is de effectiviteit van deze voorzorgsmaatregelen eerder onderzocht. Deze uitkomsten gaan waarschijnlijk niet op voor de verspreiding van SARS-CoV-2 of aanverwante coronavirussen, waarvoor tot nu toe niet duidelijk was hoe effectief de maatregelen zijn. Een consortium van onderzoekers heeft daarom in opdracht van de WHO een systematische review gedaan naar de effecten van fysiek afstand houden en het gebruik van mond-neusmaskers en oogbescherming op verspreiding van SARS-CoV-2, SARS-CoV en MERS-CoV.

De onderzoekers analyseerden 44 vergelijkende, niet-gerandomiseerde observationele studies die 1 of meer van de beschermingsmaatregelen bekeken tot 3 mei 2020. De studies omvatten in totaal 25.697 patiënten met covid-19, SARS of MERS.

Ze vonden een sterke associatie tussen de nabijheid van een besmet persoon en transmissie: het infectierisico was hoger bij < 1 meter afstand dan bij ≥ 1 meter afstand (absoluut risico (AR): 12,8% vs. 2,6%; risicoverschil -10,2; 95%-BI: -11,5- -7,5). Het zou nóg effectiever zijn om ≥ 2 meter afstand te houden. Het gebruik van een mond-neusmasker verlaagde het infectierisico (AR: 3,1% met masker vs. 17,4% zonder masker; risicoverschil -14,3%; 95%-BI: -15,9- -10,7), waarbij N95- of soortgelijke maskers beter uit de verf kwamen dan chirurgische maskers. Het gebruik van maskers leek bovendien binnen de gezondheidszorg beter te werken dan daarbuiten.

Oogbescherming was ook geassocieerd met een lager infectierisico (AR: 5,5% met bescherming vs. 16,0% zonder bescherming; risicoverschil -10,6%; 95%-BI: -12,5- -7,7). Volgens de Cochrane- en de GRADE-methode hadden de uitkomsten een lage (maskers en oogbescherming) tot middelmatige (fysieke afstand) bewijskracht.

De onderzoekers benadrukken wel dat de analyse ook aantoont dat geen van deze preventieve maatregelen volledige bescherming biedt: er moet goed rekening worden gehouden met de context waarin de maatregelen plaatsvinden.