Proximale femurfracturen bij ouderen in Nederland in de periode 1991-2004: incidentie, sterfte, opnameduur en schatting van de in de toekomst benodigde zorgcapaciteit

Maastricht, december 2006,

Collega Saltzherr et al. maken in hun artikel over de incidentie van operaties voor een collum- of femurfractuur in de afgelopen jaren een schatting van de in de toekomst benodigde zorg voor patiënten met een heupfractuur (2006:2599-604). Op basis van de verwachte bevolkingsopbouw in de nabije toekomst en de leeftijdspecifieke incidentie van heupfracturen rekenen zij uit hoeveel voorzieningen voor behandeling en nazorg van patiënten met een heupfractuur de komende jaren nodig zullen zijn. Alhoewel aan de absolute stijging van heupfracturen de komende jaren niet getwijfeld kan worden, is hun scenario ons inziens toch te pessimistisch en wordt voorbijgegaan aan de betekenis van primaire preventie.

Andere studies laten een afname van de absolute incidentie van heupfracturen zien.1 Onduidelijk is vooralsnog waardoor precies de incidentie van heupfracturen daalt. Deels zal dit een gevolg zijn van verbetering van de volksgezondheid waardoor op middelbare leeftijd een hogere piekbotmassa kan worden bereikt, deels doordat ook voor ouderen meer aandacht wordt besteed aan lichaamsbeweging en valpreventie, maar deels ook vanwege de toegenomen aandacht voor osteoporose en hoe de gevolgen daarvan te verminderen. Naast conservatieve maatregelen zoals stoppen met roken, gezonde voeding en voldoende zonlicht, betreft dit voldoende inname van calcium en vitamine D en behandeling van patiënten met een verhoogd risico voor een fractuur met medicamenten die de botmassa en -sterkte verbeteren.

Uiteraard onderschrijven wij het pleidooi van Saltzherr et al. voor een aan de vraag aangepast zorgaanbod. Het gaat ons inziens daarbij echter niet alleen om secundaire, maar ook om primaire preventie. Voorkómen is beter dan genezen. Het lijkt erop dat voor een heupfractuur instrumenten beschikbaar zijn gekomen waarmee wij winst kunnen behalen.2

Leiden, december 2006,

Collega Saltzherr et al. (2006:2599-604) schrijven de toename van het aantal patiënten opgenomen in een ziekenhuis vanwege een acute heupbreuk in de afgelopen decennia toe aan de voortgaande vergrijzing van de Nederlandse bevolking en voorspellen een verdere toename van het aantal opnamen, tenzij de preventie van osteoporose en van de gevolgen van vallen effect sorteert. In afwachting daarvan zijn vooral ook curatieve en revaliderende maatregelen nodig.

Gegevens uit de Landelijke Medische Registratie geven echter een eenzijdig beeld omdat verschuivingen in de zorgketen hierin niet worden geregistreerd. Zo is het in 2004 naar een verpleeghuis ontslagen percentage van 24,3 van de geopereerde patiënten onwaarschijnlijk laag. Immers, respectievelijk 15 en 25% (tezamen 40%) van de met een heupbreuk in het ziekenhuis opgenomen patiënten verbleef voordien al in een verpleeghuis of een verzorgingshuis.1 2 Vanuit een algemeen ziekenhuis en vanuit het universitair medisch centrum in Rotterdam werd gedurende 1998-1999 zelfs 51% van alle ouderen, die 90% van de groep patiënten met een heupbreuk vormen, naar een verpleeghuis ontslagen.3 4 Van hen bleken de totale opnameduur (ziekenhuis en aansluitend verpleeghuis), comorbiditeit, complicaties en sterfte nauwelijks te veranderen indien men de postoperatieve revalidatie versneld verplaatste van het ziekenhuis naar een gespecialiseerd verpleeghuis. Wel verschoven de gemaakte kosten van diagnostiek en behandeling van complicaties naar het verpleeghuis. Meer dan 90% van de patiënten maakte gemiddeld 3 complicaties door waarvan een kwart tot verminderd functioneren leidde.

De behoefte aan revaliderende verpleeghuiszorg is dan ook groter dan de auteurs aangeven. Bovendien moet men hierbij rekening houden met een toename van de kosten en van de behoefte aan deskundigheid voor het diagnosticeren en behandelen van complicaties.