Het rapport 'Late zwangerschapsafbreking: zorgvuldigheid en toetsing' van de overleggroep Late Zwangerschapsafbreking

Amsterdam, december 1998,

Dit artikel geeft mij alleszins de indruk dat het besproken stuk een weloverwogen en gedegen rapport is geworden met zinvolle conclusies (1998:2627-9). Een klein puntje van kritiek hebik toch: het lijkt mij niet consequent dat melding van niet-natuurlijke dood gemaakt moet worden in geval van afbreking van een niet levensvatbare zwangerschap (categorie 1 uit het rapport). De schrijvers geven zelf al aan dat uit artikel 82a van het Wetboek van Strafrecht valt op te maken dat als het gaat om een vrucht die, naar redelijkerwijze verwacht kan worden, niet buiten het moederlichaam kan leven, er bij zwangerschapsafbreking geen sprake is van ‘van het leven beroven’. Het is onlogisch om bij een afgebroken zwangerschap van 25 weken waarbij de vrucht niet levensvatbaar is door ernstige malformaties, anders te handelen dan bij een afgebroken normale zwangerschap van 23 weken waarbij de vrucht (nog) niet levensvatbaar is door onvoldoende rijpheid. Bij de gemeentelijke lijkschouwer hoeft dan niets gemeld te worden; wel natuurlijk, zoals altijd, bij de Inspectie.

Rotterdam, januari 1999,

Wij zijn van mening dat melding bij de gemeentelijke lijkschouwer onder de door collega Willems genoemde omstandigheden wel dient te gebeuren omdat de overleggroep niet kon terugvallen op enige toegesneden wet of jurisprudentie inzake deze probleemstelling.

Rotterdam, februari 1999,

Willems (1999:381-2) ging in deze rubriek in op het artikel van Wladimiroff en Christiaens (1998:2627-9). Hij vond het onlogisch dat melding van niet-natuurlijke dood gemaakt moet worden bij late afbreking van een niet-levensvatbare zwangerschap.

De logica van die verplichte melding is te vinden in de Wet op de Lijkbezorging en de jurisprudentie met betrekking tot levensbeëindigend handelen. Leeftijdsgrenzen in wetten zijn onvoorwaardelijke, harde grenzen. Bij minder dan 24 weken zwangerschap wordt levensvatbaarheid als afwezig beschouwd. Op grond daarvan is in de Wet op de Lijkbezorging bepaald dat alleen een levend- of doodgeborene na een zwangerschap van 24 weken als lijk moet gelden. Ook die leeftijd is een harde leeftijdsgrens, waarbij de al of niet aanwezige feitelijke levensvatbaarheid van geen betekenis is. In de jurisprudentie wordt afbreken van leven, jong of oud, levensvatbaar of niet, als niet-natuurlijk overlijden aangemerkt. In de Wet op de Lijkbezorging staat voorgeschreven dat een niet-natuurlijk overlijden ‘onverwijld’ moet worden gemeld aan de gemeentelijk lijkschouwer.

De logica is dus: levensbeëindigend handelen door afbreken van een zwangerschap na 24 weken plaatst het overlijden van de vrucht in de categorie ‘niet-natuurlijk overlijden’ met als wettelijke consequentie dat dit overlijden onverwijld aan de gemeentelijk lijkschouwer moet worden gemeld. De te verwachten afhandeling door de officier van justitie zal zijn zoals bij euthanasie vóór 1 november 1998. Dat betekent: geen politiebemoeienis, maar ook geen toetsingscommissie, doch beoordeling van de schriftelijke verantwoording in het justitiële circuit.

Amsterdam, maart 1999,

Als het klopt dat volgens de jurisprudentie ‘niet-levensvatbaar leven’ bestaat (ik citeer collega Cremers) en dat dit zelfs kan ‘overlijden’, dan verstomt de medische logica van verbazing of schreeuwt zij uit protest. Ik deed het laatste, en verval weer in het eerste.