Lactaatacidose bij een 85-jarige vrouw door behandeling met metformine

- An 85-year-old woman presented at the emergency ward. She had had shortness of breath for several days and no bowel movements for 3 days. On the day of hospitalisation she experienced sudden abdominal pain and collapsed as she went to the toilet. She was being treated for multiple conditions, including type-2 diabetes. She appeared to have lactic acidosis. At first, the symptoms were not attributed to metformin because she was receiving a low dose and serum-creatinine concentrations were within the normal range (98 μmol/l). Bowel ischaemia was suspected and surgery was performed but no defects were found. She was subsequently treated for metformin-related lactic acidosis but died shortly thereafter due in part to postoperative complications. Lactic acidosis is a rare side effect of metformin. In this patient, the retrospectively calculated glomerular filtration rate (GFR) was extremely low (23 ml/min). The serum-creatinine concentration was normal because the patient’s body weight was low (40 kg). Impaired renal function is a risk factor for metformin-related lactic acidosis. Renal function can appear to be normal when measured by serum-creatinine concentration in older patients with reduced muscle mass, but calculation of GFR often reveals impairment. Metformin is contraindicated in patients with poor renal function. The increasing use of metformin in older patients for the treatment of diabetes mellitus warrants renewed attention to this severe side effect.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:977-80

Samenvatting

Een 85-jarige patiënte werd op de Spoedeisende Hulp gezien. Zij was thuis sinds enkele dagen kortademig en zij had 3 dagen geen ontlasting gehad. Op de dag van opname kreeg zij plotseling buikpijn en was zij, toen zij naar het toilet ging, gecollabeerd. Zij werd onder meer behandeld wegens diabetes mellitus type 2. Zij bleek een lactaatacidose te hebben. In eerste instantie werd niet aan een bijwerking van metformine als oorzaak gedacht, omdat patiënte een lage dosering metformine gebruikte en een serumcreatinineconcentratie had die binnen de referentiewaarden viel (98 μmol/l). Omdat darmischemie werd vermoed, werd zij geopereerd, maar die afwijking werd niet gevonden. Daarna werd zij behandeld voor lactaatacidose veroorzaakt door metformine, maar mede ten gevolge van postoperatieve complicaties overleed zij kort daarna. Lactaatacidose is een zeldzame bijwerking van metforminegebruik. Bij de beschreven patiënte was de berekende glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) achteraf 23 ml/min, een ernstig verlaagde waarde. De serumcreatinineconcentratie was niet afwijkend, doordat patiënte een gering lichaamsgewicht had (40 kg). Een risicofactor voor lactaatacidose als bijwerking van metformine is een verminderde nierfunctie. De nierfunctie, afgemeten aan de serumcreatinineconcentratie, is bij oude patiënten met een verminderde spiermassa vaak ogenschijnlijk niet-afwijkend, maar bij berekening van de GFR blijkt deze vaak verminderd. Metformine is gecontra-indiceerd bij een slechte nierfunctie. Door het toenemende gebruik van metformine bij de behandeling van diabetes mellitus bij oude patiënten is hernieuwde aandacht voor deze ernstige bijwerking nodig.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:977-80